NL EN
DONEER NU!

Blokhuis zendt Kamer twee onderzoeksrapporten alcoholmarketing

13 november 2020

Blokhuis zendt Kamer twee onderzoeksrapporten alcoholmarketing Staatssecretaris Paul Blokhuis heeft de Tweede Kamer twee onderzoeksrapporten gezonden over het thema alcoholmarketing.

Blokhuis licht toe dat in het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken
a. dat voorkomen wordt dat marketing voor alcoholhoudende dranken bijdraagt aan problematisch alcoholgebruik, en
b. dat ernaar gestreefd wordt dat alcoholmarketing jongeren niet of zo weinig mogelijk bereikt en beïnvloedt.

Onderzoek bereik en beïnvloeding van jongeren door alcoholmarketing

Dit onderzoek is uitgevoerd onder leiding van Breuer&Intraval in samenwerking met de bureaus Dialogic en Het Media Loket. Het onderzoek laat zien dat jongeren in de leeftijd van 12-17 jaar frequent worden blootgesteld aan diverse vormen van alcoholmarketing. Bijvoorbeeld op televisie. De kijktijd van jongeren tussen 12-17 jaar is lager dan andere leeftijdscategorieën. Gewogen naar kijktijd, blijkt de kans voor 12-17-jarigen om met alcoholreclame geconfronteerd te worden echter net zo hoog te zijn als de kans dat 18-30-jarigen of 30+-ers hiermee geconfronteerd worden.

Naast blootstelling op televisie blijkt product placement in supermarkten en bioscopen een belangrijke manier te zijn waarop jongeren worden blootgesteld aan alcoholmarketing. In vrijwel alle onderzochte supermarkten is er sprake van het etaleren van alcohol op een plek die in het oog springt, anders dan de gebruikelijke schappen voor alcohol.
Bij bioscopen is er met name sprake van het aanprijzen van combi-deals bestaande uit een snack en alcohol en valt op dat ongeacht de kijkwijzer toch alcoholadvertenties (statisch beeld) vóór en tijdens de pauze van een film worden getoond. Commercials voor alcoholreclame (bewegend beeld) komen vaker voor bij 16+ films, maar zijn ook waargenomen bij kijkwijzers 12+ en alle leeftijden.

Er zijn overigens enkele supermarkten in het onderzoek aangetroffen die geen alcoholreclame vertonen en twee bioscopen die weinig tot geen reclame vertonen. Bij navraag van de onderzoekers bij de bioscopen werd door deze aangegeven dat zij er expliciet voor kiezen minderjarigen niet bloot te stellen aan alcoholreclame.

Bij horecagelegenheden zijn het vooral uitingen in de openbare ruimte (zoals reclameborden en parasols) waarmee jongeren worden geconfronteerd. Omdat gelegenheden als cafés minder vaak worden bezocht door jongeren tussen de 12 en 17 jaar is de confrontatiekans met reclame-uitingen binnen aanzienlijk lager.

Ondanks dat de aantallen in de onderzoeksgroep te klein waren om precieze berekeningen te maken, concluderen de onderzoekers dat jongeren op sociale media zowel gesponsorde alcoholreclames als (intentionele of niet-intentionele) alcoholreclames via bijvoorbeeld vlogs van influencers te zien krijgen. Dit geldt voor alle populaire platforms. De impact van deze alcoholreclames is waarschijnlijk het hoogste op Instagram en YouTube, aangezien dit de meest populaire platforms onder jongeren zijn. Opvallend is dat een groot deel van de jongeren aangeeft (ook) een 18+ account te hebben en te gebruiken. Hierdoor ontwijken jongeren leeftijdsfilters en wordt de blootstellingskans verhoogd.

Kennissynthese alcoholmarketing

De Universiteit Twente heeft in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam en Tactus Verslavingszorg de wetenschappelijk stand van zaken in kaart gebracht over de effecten van alcoholmarketing op problematisch alcoholgebruik in het algemeen, en meer specifiek op het alcoholgebruik van jongeren. Het onderzoek richtte zich op de volgende onderwerpen: de omvang en inhoud van alcoholmarketing, de impact van alcoholmarketing, de impact van 0.0%-marketing en de rol van alcoholmarketing op sociale media.

Uit dit onderzoek blijkt dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen blootstelling aan alcoholmarketing en het drinkgedrag van jongeren. Grotere blootstelling leidt tot meer alcoholgebruik, binge drinken en riskant drinkgedrag. De onderzoekers spreken van een causaal verband. Of alcoholmarketing ook bijdraagt aan alcoholgebruik door zwangere vrouwen, zware drinkers en verslaafden is onbekend; onderzoek daarover ontbreekt.
De conclusies van het onderzoek zijn verder dat alcoholmarketing in Nederland zeer aanwezig is en ook minderjarigen bereikt. Met name de blootstelling aan alcohol gerelateerde inhoud en alcoholmarketing op sociale media is volgens de onderzoekers in toenemende mate een gegeven dat de aandacht verdient. Over de effecten van marketing van 0.0%-dranken is nauwelijks wetenschappelijk onderzoek beschikbaar.

Beleidsreactie

De uitkomsten van beide onderzoeken vindt Blokhuis zorgwekkend. Minderjarigen worden frequent en op allerlei plaatsen met alcoholmarketing geconfronteerd, terwijl in de kennissynthese een rechtstreeks verband tussen het zien van alcoholreclame en drinkgedrag is vastgesteld. De staatssecretaris gaat dan ook, waar mogelijk samen met de partijen uit het Nationaal Preventieakkoord, op diverse manieren actie ondernemen om het behalen van de doelstellingen van dat akkoord op het thema alcoholmarketing dichterbij te brengen en jongeren beter te beschermen tegen alcoholreclame.

Zo gaat hij een discussie aan met het Commissariaat voor de Media. Ook gaat hij in gesprek met verstrekkers en producenten van alcohol over welke mogelijkheden zij zien om alcoholmarketing onder jongeren te beperken. In overleg met de brancheverenigingen van supermarkten, bioscopen en de horeca wil Blokhuis bekijken hoe zij jongeren beter kunnen beschermen tegen alcoholmarketing en welke acties zij daartoe gaan ondernemen.

Mocht blijken dat nadere acties uitblijven of te weinig effect hebben, dan vindt Blokhuis het aanscherpen van wet- en regelgeving een te overwegen maatregel. Ook heeft Blokhuis onderzoek uitgezet naar het gebruik van 0.0%-dranken door jongeren en de rol van marketing van ongezonde voedingsmiddelen via sociale media.

Bron: tweedekamer.nl.

In de bijlage beide onderzoeksrapporten.

onderzoek-alcoholmarketing.pdfonderzoek-alcoholmarketing.pdf (5,80 MB)

Laatste nieuws

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Postbus 9769
3506 GT Utrecht
T: +31 (0)30-6565041
F: +31 (0)30-6565043
E: info@stap.nl