NL EN
DONEER NU!

Meeste gemeenten houden toezicht op alcoholverstrekking, maar beboeten nauwelijks

26 september 2014

Meeste gemeenten houden toezicht op alcoholverstrekking, maar beboeten nauwelijks Nieuw onderzoek naar stand van zaken decentralisatie van het toezicht op de Drank- en Horecawet.
Sinds 1 januari 2013 is het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet (DHW) een taak van de gemeente. Daarvóór was het een taak van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Nieuw onderzoek wijst uit dat de organisatie en uitvoering van deze nieuwe gemeentelijke taak langzaam maar zeker uit de startblokken komt.
Het onderzoek is in juli en augustus 2014 uitgevoerd door het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP in opdracht van het Ministerie van VWS. Van de 403 aangeschreven gemeenten hebben er 266 (66%) aan het onderzoek meegedaan.

Nauwelijks boetes ondanks slechte naleving leeftijdsgrens
Uit het onderzoek blijkt dat – hoewel een ruime meerderheid (81,1%) van de ondervraagde gemeenten inmiddels controles uitvoert – tot dusver slechts in beperkte mate daadwerkelijk boetes zijn opgelegd. Dit ondanks het feit dat uit eerder landelijk onderzoek bekend is dat ongeveer de helft van alle alcoholverstrekkers de wettelijke leeftijdsgrens niet naleeft. Sommige gemeenten benadrukken dat zij in eerste instantie een preventieve aanpak verkiezen boven een repressieve aanpak. Daarnaast vinden de gemeenten dat het hen ontbreekt aan voldoende financiële middelen en dat zij een tekort aan kennis en ervaring hebben om hun nieuwe taak goed uit te kunnen uitvoeren. Ze verwachten van het Rijk dat er meer middelen ter beschikking komen, dat voorlichtingscampagnes zoals NIX18 doorgaan en dat het huidige landelijk Expertisecentrum DHW blijft bestaan.

Bijna de helft van de gemeenten heeft wettelijk vereiste alcoholbeleidsplan vastgesteld
In de vernieuwde Drank- en Horecawet staat dat gemeenten per 1 juli 2014 een zogenaamd Preventie- en Handhavingsplan Alcohol moeten hebben vastgesteld. In dit plan moet de gemeente uiteenzetten hoe ze met name het alcoholgebruik onder jongeren gaat aanpakken, zowel preventief als door middel van handhaving van de regelgeving. Uit het onderzoek blijkt dat bijna de helft van de gemeenten (44%) het Preventie- en Handhavingsplan op 1 juli jl. had vastgesteld. Veel gemeenten geven aan het plan de komende maanden te zullen vaststellen.
Eén van de redenen dat gemeenten het plan niet op tijd af hebben, betreft het streven naar een kwalitatief goed en integraal opgezet beleidsplan. In veel gemeenten is het Preventie- en Handhavingsplan op een integrale manier tot stand gekomen, wat meer tijd vergt, maar wel resulteert in een betere samenwerking tussen de preventie- en handhavingstak van deze gemeenten. Ook de keuze van sommige gemeenten om het plan in regioverband te ontwikkelen vertraagde de totstandkoming ervan.

Gemeenten richten zich op controle leeftijdsgrens, vergunningen en alcoholbezit jongeren
De Drank- en Horecawet bepaalt dat aan jongeren onder de 18 jaar geen alcohol mag worden verstrekt en dat jongeren onder de 18 jaar op straat en in de horeca geen alcohol in hun bezit mogen hebben. De horeca en de slijter moeten bovendien beschikken over een gemeentelijke vergunning. Horeca-ondernemers moeten er ook op toezien dat er geen dronken personen in hun zaak zijn. Ook kunnen gemeenten vanaf 1 januari 2013 het stunten met lage alcoholprijzen in supermarkten en de horeca aan banden leggen.
Uit het onderzoek blijkt dat gemeenten vooral aandacht besteden aan het naleven van de leeftijdsgrens door alcoholverstrekkers (83,6% voeren controles uit), aanwezigheid van vergunningen (82,6%) en alcoholbezit door jongeren (70,9%). Weinig gemeenten besteden aandacht aan controles in relatie tot dronkenschap. Opvallend is dat slechts 25 gemeenten (van de 117 die over een Preventie- en Handhavingsplan beschikken) aangeven happy hours te verbieden. Extreme prijsacties in supermarkten worden door gemeenten sporadisch aangepakt.

3,7 controles Drank- en Horecawet per week
Van de 215 gemeenten die aangeven toe te zien op de naleving van de Drank- en Horecawet geeft ruim 60% aan eigen gemeentelijke toezichthouders in dienst te hebben. Andere gemeenten voeren de toezichtfunctie samen uit met gemeenten in de regio of schakelen externe diensten in. Gemiddeld genomen beschikken gemeenten over 2,9 toezichthouders die echter meestal ook andere taken uitvoeren. Op basis van de bestaande capaciteit zeggen de 181 gemeenten die hierover hebben gerapporteerd, gemiddeld 3,7 Drank- en Horecawet controles per week uit te voeren.

Gemeenten: voorlopig liever waarschuwen dan beboeten
Uit het onderzoek blijkt dat 176 gemeenten aangeven sinds 1 januari 2013 in totaal 1573 DHW maatregelen te hebben geregistreerd. Van deze maatregelen betreft 999 bestuurlijke waarschuwingen, 98 lasten onder dwangsom en 61 bestuurlijke boetes. In 6 gevallen is een vergunning geschorst en 9 keer is een vergunning ingetrokken. Aan de supermarkten is sinds 1 januari 2013 nog geen enkele keer een zogenaamde three strikes out maatregel opgelegd (in dit geval kan bij drie geconstateerde overtredingen binnen één jaar tijd de verkoop van alcohol tijdelijk worden stilgelegd). Een groot aantal gemeenten geeft aan dat men nog voornamelijk in de preventieve voorlichtende sfeer handelt en dat handhaving pas in een latere fase zal worden toegepast.

Inspirerende voorbeelden
Uit het onderzoek is gebleken dat een aantal gemeenten op succesvolle wijze de nieuwe controletaak heeft opgepakt. Ze kunnen daarmee andere gemeenten inspireren. Voorbeelden daarvan zijn:
- Het opzetten en uitvoeren van een regionaal Preventie- en Handhavingsplan. Het gezamenlijk uitvoeren van deze taak werkt besparend, kennis en ervaring worden gedeeld en voorkomen wordt dat er sprake is van ‘alcoholtoerisme’ binnen één regio.
- Het werken met aanvullende voorwaarden m.b.t. verantwoorde verstrekking van alcohol bij het verlenen van een ontheffing aan organisatoren van evenementen.
- Het actief stimuleren van alcoholvrije alternatieven voor jongeren onder de 18 jaar.
- Het experimenteren met alternatieve vormen van handhaven o.a. door middel van het inzetten van jongeren bij het signaleren van overtredingen.

Gegevens onderzoek:
Gemeentelijke uitvoering van de Drank- en Horecawet; analyse stand van zaken 2014; Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP, uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Utrecht 2014.

Voor meer informatie:
Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Ir. Wim van Dalen, directeur
T 030-6565041 / 06-53295544
E info@stap.nl
I www.stap.nl

Overige bronnen:
- Hoof, J. van & Krokké, J. (2011). Alcoholverkoop aan jongeren. Enschede: Universiteit Twente.
- Roodbeen, R., Lie, K.J. & Schelleman-Offermans, K (2014). Alcoholverkoop aan jongeren 2013. Nijmegen: Nuchter.

Persberichten

THEMA'S

Lokaal beleid

Nationaal beleid

Europees beleid

Alcoholmarketing

Feiten en cijfers

Alcohol & Zwangerschap

Alcohol & Jongeren

Alcohol & Kanker

Alcohol & Hersenen

Blurring

Alcohol & Lever

AGENDA

CONTACT

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Postbus 9769
3506 GT Utrecht
T: +31 (0)30-6565041
F: +31 (0)30-6565043
E: info@stap.nl