NL EN
DONEER NU!

Drankwebsites gemakkelijk toegankelijk voor kinderen

6 oktober 2009

STAP: “leeftijdscheck” op websites van alcoholproducenten belet minderjarigen niet deze aantrekkelijke, interactieve websites te bezoeken.

Ongeveer 1 op de 5 minderjarigen heeft wel eens een website van een alcoholproducent bezocht. Vooral filmpjes, muziek en games maken de alcoholwebsites aantrekkelijk voor jongeren. Dit blijkt uit een onderzoek naar het bereik van alcoholreclame via internet. Het onderzoek is uitgevoerd onder 527 minderjarigen van 12 t/m 17 jaar door STAP, het Nederlands instituut voor alcoholbeleid (1). In een tweede onderzoek werd de aantrekkelijkheid van 59 websites van alcoholproducenten gescoord. Een kwart van deze websites scoort bovengemiddeld op aantrekkelijkheid. De “leeftijdscheck” op de website van een alcoholproducent, die minderjarigen moet beletten de website te bezoeken, wordt door 78% van de minderjarigen als (helemaal) niet effectief beschouwd.
Dr. Esther van den Wildenberg van STAP: “Blootstelling aan alcoholreclame heeft invloed op het drinkgedrag van jongeren (2). Gezien de oncontroleerbare aard van het internet en het toenemende belang van dit medium, lijkt een verbod op alcoholreclame via internet de enige mogelijkheid om deze invloed te keren”.

Bijna 1 op 5 minderjarigen bereikt door alcoholreclame via internet (onderzoek 1)
Met behulp van online onderzoeksbureau PanelClix heeft STAP aan 527 minderjarigen van 12 tot en met 17 jaar gevraagd of zij wel eens een website van een alcoholproducent hebben bezocht. Op deze open vraag antwoordt 11% van de jongeren met ‘ja’. Na het zien van screenshots van 13 verschillende startpagina’s van websites van alcoholproducenten antwoordt 19,5% dat zij wel eens een bezoek hebben gebracht aan één of meer van deze websites (uitgesplitst naar de jonge kinderen van 12-14 jaar en de minderjarigen van 15-17 jaar komt dit percentage uit op 12,1% resp. 24,8%). De meest genoemde producenten zijn bij beide vragen Heineken en Bacardi.
Ook de neutraal klinkende website www.voetbal.nl van Heineken, waar op de startpagina (zonder verzoek tot leeftijdsvermelding) reclame wordt gemaakt voor het Amstel Superpingels spaarsysteem, wordt door 19,5% van de minderjarigen bezocht.

Jongeren bezoeken websites om spelletjes, mixtips en gadgets
Op de open vraag waarom de jongeren een bezoek hebben gebracht aan een ‘alcohol website’ komen uiteenlopende antwoorden. Het blijkt dat jongeren de sites met name bezoeken omdat ze er: spelletjes kunnen spelen (“saai, behalve de spelletjes en de superpingels invoeren”; jongen, 12 jaar), omdat er een actie loopt waarmee ze iets kunnen winnen (“was een actie, een ontwerpactie”, meisje, 14 jaar), omdat ze er gadgets kunnen aanschaffen (“ziet er wel vet uit en je kan er gadgets kopen”, jongen, 15 jaar), om mixtips te zoeken (“de mixjes om zelf te kunnen maken”, meisje, 14 jaar) of om muziek te downloaden (“ik keek alleen of ik er de Mojito song kon downloaden nadat ik hem had gehoord in de bioscoop”, jongen, 16 jaar).

78% van de minderjarigen vindt verzoek tot leeftijdsvermelding op website niet effectief
De startpagina van een website van een alcoholproducent moet een verzoek tot leeftijdsvermelding (“leeftijdscheck”) bevatten. Dit hebben de alcoholadverteerders samen afgesproken en vastgelegd in de Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken. De bezoeker moet hier aangeven of hij wel of niet ouder is dan 18. Dit kan nu met behulp van het aanklikken van een ‘Ja’ of ‘Nee’ óf door het invullen van een volledige geboortedatum. Per 1 januari 2010 moet, volgens de meest recente versie van de Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken (3), minimaal naar de volledige geboortedatum worden gevraagd. Dit verzoek tot leeftijdsvermelding zou minderjarigen moeten beletten de website te bezoeken. Wanneer uit de geboortedatum blijkt dat de bezoeker jonger is dan 18 wordt gemeld dat toegang alleen wordt verschaft bij 18 jaar en ouder. Uit het PanelClix onderzoek blijkt dat 4 op de 5 jongeren (78%) de “leeftijdscheck” niet tot helemaal niet effectief vinden. Van den Wildenberg:”Jongeren surfen dagelijks uren op internet. Het is voor hen een koud kunstje om het verzoek tot leeftijdsvermelding te omzeilen door een foutieve geboortedatum in te vullen. De recente ‘aanpassing’ in de Reclamecode is een truc uit de oude doos. De “leeftijdscheck” is en blijft een wassen neus”.

Websitebezoek hangt samen met frequentie binge drinken
Websitebezoek blijkt samen te hangen met frequentie van binge drinken (stevig drinken, 5 of meer glazen per avond). De jongeren die meer websites van alcoholproducenten hadden bezocht, hadden aantoonbaar vaker overmatig gedronken in de afgelopen maand. Het lijkt er dus op dat jongeren die meer alcohol drinken eerder actief op zoek gaan naar informatie over alcoholmerken op het web. Het omgekeerde is ook denkbaar: bezoek aan de website stimuleert alcoholgebruik. Jongeren die meer websites van alcoholproducenten hadden bezocht, hadden tevens een sterkere intentie om binnen 2 maanden alcohol te gaan drinken.

Filmpjes, muziek, games en prijzen vinden jongeren aantrekkelijk elementen
De jongeren kregen eveneens 25 elementen van websites voorgelegd, met de vraag of ze deze wel of niet aantrekkelijk vonden (bv. gebruik van tieneridolen en beluisteren van muziek). Een zestal elementen werd door de helft of meer van de jongeren als aantrekkelijk gescoord. Dit waren: het zien van grappige foto’s/filmpjes (79%), het beluisteren van muziek (77%), het spelen van online games (61%), het winnen van prijzen (59%), het gebruik van vrolijke kleuren (58%) en het downloaden van muziek (49%).

Kwart ‘alcoholwebsites’ bovengemiddeld aantrekkelijk voor jongeren (onderzoek 2)
In een tweede onderzoek werd dieper ingegaan op de aantrekkelijkheid van websites van alcoholproducenten voor jongeren. Hiertoe werden 59 websites van alcoholproducenten door twee onafhankelijke beoordelaars gescoord op o.m. de 6 elementen die de jongeren zélf hebben aangemerkt als meest aantrekkelijke elementen uit het eerste onderzoek. Hiermee zijn zogenaamde ‘aantrekkelijkheidscores’ berekend voor alle 59 websites. Deze score loopt uiteen van 0 (geen van de 6 voor jongeren aantrekkelijke elementen is aanwezig) tot 6 (alle voor jongeren aantrekkelijke elementen zijn aanwezig). Het blijkt dat 15 van de 59 websites (25,4%) bovengemiddeld scoren wat betreft aantrekkelijkheid voor jongeren. Voorbeelden van websites met een score van 4 aantrekkelijke elementen zijn de websites van Heineken, Amstel, Grolsch, Bacardi en Jägermeister. Websites met 5 aantrekkelijke elementen zijn van Malibu, Smirnoff (Ice), Coebergh (Red Fruit) en Berentzen Apfelkorn.

Voor meer informatie wordt u verwezen naar het rapport ‘Alcoholmarketing via internet’ (2009) dat u tevens kunt vinden op www.alcoholreclame.nl.


Bronnen:
1. STAP (2009). Alcoholmarketing via internet. Utrecht: STAP.
2. Anderson, P., Hastings, G., Angus, K., de Bruijn, A. (2009). Impact of alcohol advertising and media exposure on adolescent alcohol use: a systematic review of longitudinal studies. Alcohol and Alcoholism, published online, January 14, 1-15.
3. STIVA (2009). Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken, versie 1 oktober 2009.

Beluister hier het Radio 1 interview over dit onderwerp met Remco Pijpers (Stichting Mijn Kind Online) en Esther van den Wildenberg (STAP).

Persberichten

THEMA'S

Lokaal beleid

Nationaal beleid

Europees beleid

Alcoholmarketing

Feiten en cijfers

Alcohol & Zwangerschap

Alcohol & Jongeren

Alcohol & Kanker

Alcohol & Hersenen

Blurring

Alcohol & Lever

AGENDA

CONTACT

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Postbus 9769
3506 GT Utrecht
T: +31 (0)30-6565041
F: +31 (0)30-6565043
E: info@stap.nl