30 mei 2012
Reinout Pfeiffer Kenniscentrum wil Nederlanders informeren over alcohol en gezondheid.
Nederlanders weten te weinig van de schadelijke effecten van alcohol op de gezondheid. Deze conclusie trekt het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP op basis van het onderzoek ‘Ziek van alcohol’ dat in 2011 door haar is uitgevoerd. Om Nederlanders eerlijke informatie te geven over de gezondheidseffecten van alcohol start STAP op 1 juni a.s. met een nieuw kenniscentrum: het Reinout Pfeiffer Kenniscentrum Alcohol en Gezondheid. De oprichting van dit kenniscentrum valt samen met de inauguratie van één van de leden van de wetenschappelijke raad namelijk Prof dr. Peter Anderson. Anderson wordt vandaag benoemd tot bijzonder hoogleraar Alcohol and Health aan de Maastricht University. De titel van zijn inaugurele lezing luidt: “Why does Europe have a drinking problem".
Onderzoek: Nederlanders onderschatten schadelijkheid van alcohol voor de gezondheid
In 2011 heeft STAP het onderzoek ‘Ziek van drank’ uitgevoerd naar de kennis van de Nederlandse bevolking over de relatie tussen alcohol en gezondheid (2). In totaal zijn ruim 1000 mensen ondervraagd met behulp van een online vragenlijst uitgezet door een marktonderzoeksbureau. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat mensen de schadelijkheid van alcohol te laag inschatten. Mensen denken dat cannabis en cocaïne schadelijker zijn dan alcohol, volgens het RIVM is echter alcohol schadelijker (1). Ook denken mensen onterecht dat sommige alcoholhoudende dranken minder schadelijk zijn dan andere. Wijn wordt bijvoorbeeld als minder ongezond gezien dan bier of gedistilleerd, terwijl alcohol volgens de Gezondheidsraad, ongeacht het type drank, dezelfde invloed heeft op de gezondheid (3).
Wat weten mensen wel: risico’s van alcoholgebruik voor de lever en hersenen
Mensen zijn goed op de hoogte van de schadelijkheid van alcohol op de lever. Slechts 5% van de ondervraagden weet niet dat alcohol het risico op leverschade kan verhogen. Ook zijn mensen goed op de hoogte van het feit dat alcohol kan leiden tot hersenschade. De risico’s op hersenschade bij jongeren door alcoholgebruik is bij 94% van de mensen bekend.
Dat alcohol ook hersenschade kan opleveren bij volwassenen weet ruim 70% van de mensen.
Wat weten mensen niet: risico’s van alcoholgebruik voor het hart en op kanker
Mensen weten niet dat alcohol leidt tot een grotere kans op kanker. Onderzoek in het tijdschrift ‘The Lancet’ heeft overtuigend bewijs geleverd dat er geen drempelwaarde is waaronder het drinken van alcohol veilig is met het oog op kanker (4). Met andere woorden, elke slok alcohol verhoogt het risico op het krijgen van kanker. Een grote groep mensen (35%) denkt ten onrechte dat alcoholgebruik niet leidt tot een verhoogd risico op kanker; 12% van de mensen denkt zelfs ten onrechte dat alcoholgebruik het risico op kanker kan verlagen. Met name de duidelijke relatie tussen alcohol en borstkanker wordt onderschat. Slechts 10% van de mensen is zich ervan bewust dat alcoholgebruik leidt tot een verhoogde kans op borstkanker.
Alcohol en het hart
Ook de kennis van Nederlanders over de relatie tussen alcohol en hart- en vaatziekten schiet tekort. Volgens de Gezondheidsraad kan alcoholgebruik het risico op hart- en vaatziekten verkleinen, echter alleen bij de subgroep van mannen boven de 40 en vrouwen na de menopauze. Overmatig alcoholgebruik leidt juist tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Het onderzoek van STAP laat zien dat mensen de positieve effecten van alcohol op hart- en vaatziekten overschatten. Ze denken ten onrechte dat de positieve effecten voor iedereen gelden. Bovendien geloven mensen ten onterecht in de leus: “een glas rode wijn per dag is goed voor het hart”. Echter, niet wijn perse, maar licht alcoholgebruik zorgt voor het positieve effect van alcoholgebruik op een kleine groep hoogrisico mensen. Terwijl 74% van de mensen denkt dat wijn het risico op hart- en vaatziekten kan verlagen; denkt slechts
25% hetzelfde van bier. Onterecht denken dus veel mensen dat wijn gezonder is dan bier.
Het Reinout Pfeiffer Kenniscentrum
Volgens STAP hebben Nederlanders recht op eerlijke informatie over de gezondheidseffecten van alcohol. STAP start daarom op 1 juni met een nieuw kenniscentrum op het gebied van Alcohol en Gezondheid: het Reinout Pfeiffer Kenniscentrum. Dit kenniscentrum is genoemd naar de Groningse student Reinout Pfeiffer die in 1997 overleed nadat hij tijdens de ontgroening te veel alcohol had gedronken.
Het doel van het kenniscentrum is het systematisch verzamelen en analyseren van bestaande en nieuwe kennis over alcohol en gezondheid. Het centrum wordt hierbij ondersteund door een adviesraad van wetenschappers van diverse disciplines.
Er is veel wetenschappelijke kennis beschikbaar over de risico’s van alcoholgebruik op de gezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wijst er in haar rapporten op dat alcoholgebruik in verband kan worden gebracht met 60 verschillende ziekten. Alcohol is wereldwijd één van de grootste ziekmakers. Jongeren, vrouwen en steeds vaker ouderen worden als kwetsbare groepen aangeduid. Veel alcoholproblemen op latere leeftijd blijken voort te komen uit te jong, te vaak en te veel drinken. Ook in Nederland hebben we te maken met een ernstig en groeiend probleem; 90% van de Nederlanders drinkt alcohol. Wereldwijd ligt dit percentage slechts op 45%.
Inauguratie Peter Anderson als bijzonder hoogleraar Alcohol & Health
Prof. Dr. Peter Anderson is één van de wetenschappers van de adviesraad van het Reinout Pfeiffer Kenniscentrum. Op 31 mei wordt Peter Anderson benoemd in de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences van de Universiteit van Maastricht tot bijzonder hoogleraar Alcohol and Health. Op 31 mei om 16:30 zal hij zijn inauguratierede uitspreken. De titel van zijn rede is: “Why does Europe have a drinking problem”. De inauguratie vindt plaats op de Minderbroedersberg 4-6 in Maastricht.
Voor meer informatie:
Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Dhr. ir. W.E. van Dalen, directeur
T 030-6565041 / 06-53295544
E info@stap.nl
I www.stap.nl
Bronnen:
1. RIVM. (2009). Ranking voor drugs. Een vergelijking van de schadelijkheid van drugs. Rapport 340001001
2. STAP. (2012). Ziek van alcohol. Een analyse van de kennis onder de Nederlandse bevolking over de gevolgen van alcoholgebruik voor onze gezondheid.
3. Gezondheidsraad. (2006). Richtlijnen goede voeding. Zie:
http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/2006@21N.pdf
4. Baan et al., (2007). Carcinogenicity of alcoholic beverages. Lancet Oncology, 8, 292-293.
rapport-ziek-van-alcohol-def_1.pdf (1,83 MB)