Partijprogramma’s getoetst op beste aanpak alcoholproblematiek

21 september 2006

Programma ChristenUnie bevat meest effectieve maatregelen

De ontwerp-verkiezingsprogramma’s van de huidige kamerfracties* zijn door STAP beoordeeld op hun bijdrage aan een effectief alcoholbeleid. De conclusie van STAP (Stichting Alcoholpreventie) is dat het programma van de ChristenUnie de meest effectieve maatregelen voorstelt.

Programma ChristenUnie stelt meest effectieve maatregelen voor
Uit onderzoek is bekend dat een effectief alcoholbeleid gebaseerd is op drie elementen: goede regelgeving, strikte handhaving en aandacht voor publieke bewustwording. Deze drie elementen zijn concreet terug te vinden in het programma van de ChristenUnie. Voorafgaand geeft het programma volgens STAP een heldere analyse van de problematiek:

“Het aantal alcoholverslaafden en probleemdrinkers overtreft het aantal drugsgebruikers veruit. Alcoholmisbruik neemt toe, vooral onder jongeren tussen de 12 en de 14 jaar. Twee op de vijf jongens en één op de tien meisjes drinkt teveel alcohol. Het aantal alcoholgerelateerde ongelukken is groot. De hersenschade die jongeren door overmatig alcoholgebruik oplopen, wordt pas na hun 24e merkbaar. Ook hier geldt dat mensen – en zeker jongeren – soms tegen zichzelf in bescherming genomen moeten worden.”

Het partijprogramma van de CU pleit voor de volgende maatregelen:
• Alcoholgebruik wordt ontmoedigd en overmatig alcoholgebruik bestreden met voorlichting en strikte handhaving van regels.
• De accijnzen op alcoholhoudende dranken worden verhoogd.
• De leeftijdsgrens voor lichtalcoholische dranken wordt verhoogd naar achttien jaar. Aan de leeftijdsgrenzen wordt streng de hand gehouden.
• Houders van horecagelegenheden zijn mede aansprakelijk voor de gevolgen van overmatig drankgebruik in hun gelegenheid.
• De zogenaamde gemaksdrankjes, zoals breezers, worden niet langer verkocht in de supermarkt, maar alleen in slijterijen.
• Dood door schuld bij verkeersovertredingen wordt zwaarder bestraft bij grove schuld. Hieronder vallen alcohol-, drugs- of medicijngebruik.
• Automobilisten die onder invloed achter het stuur zijn betrapt worden verplicht een ‘alcoholslot’ in hun auto in te bouwen.

Ook het CDA wil regelgeving, handhaving en bewustwording, maar brede maatregelen missen
Het CDA stelt ook een betere handhaving van bestaande regels voor. Zij wil de wetgeving met betrekking tot de verkoop van alcohol aan minderjarigen uitbreiden (ze wil een “strenger verbod” en jongeren zelf en ouders moeten ook strafbaar worden). Ook wil het CDA de burgemeester meer bevoegdheden geven op het gebied van openbare orde.
Ook het CDA besteedt dus aandacht aan de drie elementen van effectieve alcoholpreventie. Maar de maatregelen zelf zijn volgens STAP minder effectief en volledig dan die door de Christen Unie worden voorgesteld, omdat de preventiemaatregelen die het CDA voorstelt voornamelijk op jongeren en overlastplegers zijn gericht en niet op de grote groep volwassen probleemdrinkers in Nederland. Zo rept het programma niet over accijnsverhoging, het beperken van verkooppunten en verhoging van de leeftijdsgrens, maatregelen waarvan de effectiviteit vaststaat. Wim van Dalen, directeur STAP: “Het lijkt erop dat de alcoholmaatregelen van het CDA vooral zijn ingegeven door het doel de samenleving veiliger te maken, terwijl de voorstellen van de ChristenUnie effectiever zullen voor de hele volksgezondheid”.

De alcoholpreventie programmapunten van het CDA:
• Verslavingen worden bestreden door gezonder te laten eten op school, door sport te bevorderen, […] door een strenger verbod op tabak- en alcoholverkoop aan jeugdigen en door ouders meer invloed te geven op wat er allemaal op tv te zien is. De doorgifte van bepaalde kanalen moet kunnen worden geweigerd.
• Er kan niet vroeg genoeg worden begonnen, bijvoorbeeld op school, met het bewust maken van risico’s van alcohol, drugs en een ongezonde leefstijl.
• Overlast wordt zo nodig aangepakt door middel van individuele alcoholverboden.
• Leeftijdsgrenzen voor verkoop van tabak, alcohol en drugs moeten strenger gecontroleerd worden: niet alleen de verkoper aan jongeren is strafbaar, maar vanaf een bepaalde leeftijd ook de jongere zelf en zijn ouders. De jongere kan op een bij de leeftijd passende wijze worden gestraft.
• In het kader van tegengaan van overlast krijgen de officier van justitie of de burgemeester de bevoegdheid om zogenaamde openbare ordebevelen te geven aan personen die overlast veroorzaken, bijvoorbeeld door middel van alcohol- en verblijfsverboden.
• De overheid zal de media aanspreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en afspraken met hen maken om […] (het overmatig gebruik van) alcohol niet verder te normaliseren.
• Alcohol en drugsgebruik in het verkeer wordt hard aangepakt.

D66 en PvdA: gemiste kansen
D66 wil “een structureel hoger budget bestemmen voor preventie en voor onderzoek naar de effectiviteit en doelmatigheid ervan. Er moeten effectieve preventieprogramma’s worden ontwikkeld en uitgevoerd, gericht op […] verslaving, waaronder nicotinegebruik (roken) en overmatig alcoholgebruik.”
Concreet beperkt D66 zich tot het voorstel het verkoopverbod aan jongeren onder de 16 jaar strenger te handhaven en niet alleen verkopers van alcohol, maar ook ouders en kinderen hiervoor wettelijk aansprakelijk te stellen. Ook wil ze meer voorlichting.
Ondanks dat ze zich voor effectieve maatregelen willen inzetten, doet ze daarvoor geen concrete voorstellen, terwijl er al genoeg bekend is over wat effectieve maatregelen zijn. Daarmee mist het programma van D66 volgens STAP daadkracht om tot een effectief alcoholbeleid te komen.

De PvdA stelt dat het pesten op scholen en het toegenomen alcoholgebruik onder tieners zorgelijke ontwikkelingen zijn die de kansen voor kinderen verminderen. Daarom moet volgens de PvdA de samenleving kindvriendelijker worden. Wim van Dalen: “De PvdA vertaalt de kindvriendelijke omgeving niet naar een omgeving die vrij is van alcoholhoudende drank, zoals op de door de PvdA zo sterk gepromote sportverenigingen, bijvoorbeeld. Een gemiste kans”.

De SP houdt haar opties open
De SP beperkt zich tot de stelling krachtiger beleid nodig is om tabak- en alcoholmisbruik en drugsverslaving te bestrijden, vooral onder jongeren.

Overige partijen: geen aandacht voor alcoholpreventie
Alcohol wordt niet genoemd in het programma van de VVD. Ook de Groepen Nawijn, Wilders, Lazrak en Van Schijndel noemen geen specifieke alcoholbeleidsmaatregelen in hun verkiezingsprogramma’s. GroenLinks beperkt zich tot het plan om alcohol- en drugscontroles in het verkeer te verscherpen.

*De LPF en SGP hadden hun ontwerp verkiezingsprogramma nog niet integraal gepubliceerd ten tijde van de analyse.

Persberichten

• Jongeren zien veel alcoholreclame op straat (10 apr 2024)
• Nog meer verkooppunten voor alcohol? (11 dec 2023)
• Doorbraak in Europese alcoholwetgeving (22 mei 2023)
• VVD probeert wetsvoorstel over verruiming alcoholverkoop (blurring) er snel door te drukken (18 apr 2023)
• Bezoek aan de supermarkt en alcoholreclame in de media: bron van stress voor veel (ex-)alcoholverslaafden (27 mrt 2023)
• De naam ‘Scotch Investments’ op shirt van spelers hockeyclub Den Bosch is geen alcoholreclame, maar 'Scotch Whisky International' wel? (19 dec 2022)
• NVDI en STAP: huidige samenstelling Alcoholtafel van het Nationaal Preventieakkoord leidt niet tot gewenste resultaat (5 okt 2022)
• Nieuwe publicatie over de lobby-strategieën van de alcoholindustrie (26 sep 2022)
• Reclame Code Commissie: Heineken promoot overmatig alcoholgebruik (12 jul 2022)
• Toename binge drinken onder minderjarige jongeren (15 mrt 2022)
• STAP verbijsterd over regeringsplannen blurring (15 dec 2021)
• Accijns op alcohol al 6 jaar niet aangepast aan inflatie (15 sep 2021)
• WHO: burgers hebben recht op eerlijke informatie over alcohol en kanker (27 mei 2021)
• Alcoholgebruik belangrijke risicofactor voor sterfte (10 nov 2020)
• Reclame voor goedkope alcohol vanwege corona onverantwoord (23 apr 2020)
• Veel media-aandacht voor de gezondheidsrisico’s van alcohol in Nederland; alcoholproducenten lijken nerveus te worden (23 jan 2020)
• Alcoholgebruik in Nederland de afgelopen 5 jaar stabiel (19 nov 2019)
• Oproep aan onze Olympische sporters: ga niet akkoord met nieuwe deal van NOC*NSF met Heineken (14 okt 2019)
• Oproep aan gemeenten om jongeren in te zetten bij toezicht op alcoholleeftijdsgrens (16 sep 2019)
• WHO-Europa: veel sterfgevallen door alcohol, vooral onder jongeren en jongvolwassenen (4 sep 2019)
• Lidstaten WHO weinig succesvol in beperken alcoholproblematiek (1 jul 2019)
• Stuntprijzen voor alcohol vragen om ingrijpen overheid; zelfregulering faalt (18 apr 2019)
• De WHO rapporteert over het alcoholgebruik in Nederland: groeiende kloof tussen drinkers en niet-drinkers (24 sep 2018)
• Kinderprogramma Het Klokhuis haalt programma over alcohol van internet na klacht STAP (18 sep 2018)
• Alcohol nog steeds gemakkelijk verkrijgbaar voor jongeren onder de 18 jaar (23 jul 2018)
• Kunnen kinderen en jongeren de verleiding van een alcoholijsje weerstaan? (16 mei 2018)
• Daling alcoholconsumptie in Nederland gestopt (14 mei 2018)
• Heineken maakt slim gebruik van zwakte van reclamecode (1 mei 2018)
• KNVB gaat verbod op bier drinken op tribunes betaald voetbal schrappen (9 apr 2018)
• Ook licht alcoholgebruik verhoogt het risico op borstkanker (31 jan 2018)
• Reclame Code Commissie: Wijnvoordeel.nl op sportshirt mag niet (30 jan 2018)
• Gezondheidsorganisaties bezorgd over mogelijke verruiming Drank- en Horecawet (18 sep 2017)
• Nederlandse gezondheidsorganisaties willen effectiever alcoholbeleid (29 aug 2017)
• Rotterdam negeert standpunt Tweede Kamer inzake blurring (11 apr 2017)
• VVD wil alle remmen losgooien bij alcoholverkoop (10 mrt 2017)
• Nederlandse gemeenten krijgen brief van staatssecretaris Van Rijn over blurring (27 feb 2017)
• Reclame-actie Albert Heijn voor bier aangeklaagd (30 jan 2017)
• Wetenschappers luiden noodklok over de invloed van alcoholreclame op jongeren (10 jan 2017)
• Nederland moet kans grijpen om Europese wetgeving over alcoholreclame aan te scherpen (2 dec 2016)
• Gezondheidsorganisaties lanceren Alcoholmanifest (1 nov 2016)
• Duurdere drank spaart levens (21 okt 2016)
• Biertje bij kapper is en blijft strafbaar (14 jul 2016)
• Gemeente Hengelo te scheutig met ontheffing voor wijnproeverijen (20 apr 2016)
• Alcoholbranche zaait twijfel over alcoholrichtlijn Gezondheidsraad (21 mrt 2016)
• Aantal ziekenhuisopnames van jongeren vanwege alcoholgebruik in 2015 opnieuw toegenomen (8 mrt 2016)
• Anoniem onlineprogramma voor stoppen alcoholgebruik tijdens zwangerschap blijkt effectief (29 feb 2016)
• Inzet mystery-shoppers bij gemeentelijk handhaving alcoholleeftijd: ei van Columbus? (1 feb 2016)
• Van Rijn (VWS) geeft VNG flinke tik op de vingers (19 jan 2016)
• De slappe knieën van alcoholverkopers (15 dec 2015)
• Horeca in Nederland: open tot in de kleine uurtjes (10 sep 2015)
• Bier promoten als ‘kraanwater’ mag van Reclame Code Commissie (31 aug 2015)
• Ook ‘verantwoord’ alcoholgebruik vergroot risico op kanker (4 jun 2015)
• Meer jongeren in ziekenhuis na te veel drank (16 feb 2015)
• Nuchter door de feestdagen met ‘Negen Maanden Niet’ (23 dec 2014)
• Meeste gemeenten houden toezicht op alcoholverstrekking, maar beboeten nauwelijks (26 sep 2014)
• Kennis over relatie alcohol en kanker bereikt burger onvoldoende (26 aug 2014)
• Daling aantal alcoholvergiftigingen bij jongeren stagneert (27 mei 2014)
• Binge drinken verstoort vermogen tot concentreren en geheugen (18 mrt 2014)
• Alcohol verdwijnt op schoolfeesten (10 feb 2014)
• CBL interpreteert Drank- en Horecawet onjuist (9 jan 2014)
• Nederland scoort in Europa slecht met naleving van alcoholleeftijd (18 okt 2013)
• Gemeenten hebben zware dobber aan nieuwe toezichtrol Drank- en Horecawet (11 jul 2013)
• Aantal kinderen met alcoholvergiftiging licht gedaald (21 jun 2013)
• Alcoholindustrie onderschat het bereik van alcoholreclame onder jongeren (22 apr 2013)
• Hartstichting en STAP willen strengere controles aan de grens (12 apr 2013)
• Wettelijke leeftijdsgrens alcoholverkoop definitief naar 18 jaar (1 mrt 2013)
• Vooral in Nederland ruime keus in sterke bieren (21 dec 2012)
• Alcoholadvies voor zwangere vrouwen in Nederland niet eenduidig; zorgverleners in gesprek over nulnorm (5 dec 2012)
• Grote belangstelling gemeenten voor nieuwe mogelijkheden alcoholbeleid (29 okt 2012)
• Gemiddelde alcoholconsumptie Europeaan kan kanker veroorzaken (19 okt 2012)
• Koninklijke Horeca Nederland (KHN) vreest invoering leeftijdsgrens van 18 jaar bij alcoholverstrekking (15 okt 2012)
• Optimale naleving leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in de supermarkt en slijterij haalbaar (19 sep 2012)
• Nieuwe Drank- en Horecawet wekt veel interesse bij gemeenten (14 sep 2012)
• Nederlanders weten te weinig van schadelijke effecten van alcohol (30 mei 2012)
• Europees onderzoek: jongeren vaak blootgesteld aan alcoholreclame (27 apr 2012)
• Aantal kinderen met alcoholvergiftiging in 2011 opnieuw gestegen (25 apr 2012)
• Kinderen onder de 16 vaak betrokken bij alcoholdelicten (19 mrt 2012)
• Accijnsverhoging op alcohol: mes snijdt aan twee kanten (15 mrt 2012)
• Aantal alcoholreclamespotjes na 9 uur ’s avonds verdrievoudigd (27 dec 2011)
• Kinderen komen moeiteloos aan alcohol tijdens evenementen (12 nov 2011)
• Voortgezet onderwijs kiest vaker voor alcoholvrij schoolfeest (27 sep 2011)
• STAP vraagt Eerste Kamer om snelle behandeling drankwet (12 sep 2011)
• Alcohol op gezinscampings verkrijgbaar voor 15 jarigen (8 jul 2011)
• Nederland krijgt nieuwe Drank- en Horecawet (30 jun 2011)
• Prijsacties voor bier in supermarkt schadelijk voor volksgezondheid (7 jun 2011)
• Nog geen eind aan toename aantal jongeren met alcoholvergiftiging (31 mei 2011)
• STAP: Oplossing voor zogenaamde agressie bij de kassa's van Albert Heijn ligt voor het grijpen (20 apr 2011)
• Aantal alcoholintoxicaties bij jongeren in Nederland blijft stijgen (10 nov 2010)
• Alcoholreclame in de bioscoop bereikt veel kinderen (19 jul 2010)
• Nieuwe Kamer kan nieuw alcoholbeleid op gang helpen (18 jun 2010)
• Persbericht: WHO kiest voor wereldwijde aanpak alcoholproblematiek (21 mei 2010)
• Persbericht: Aantal jongeren met alcoholvergiftiging opnieuw gestegen (21 apr 2010)
• Nieuwe Drank- en Horecawet beloont actieve gemeenten (6 apr 2010)
• Persbericht STAP: Nieuwe Drank- en Horecawet moet er snel komen (4 mrt 2010)
• Kwart van de cafés lokt klanten met prijsacties voor alcohol (28 okt 2009)
• Uiterste toegang tot 24 uur: vermindering alcoholgebruik en uitgaansgeweld (15 okt 2009)
• Drankwebsites gemakkelijk toegankelijk voor kinderen (6 okt 2009)
• Kabinet maakt burgemeester tot spil van het Nederlandse alcoholbeleid (1 okt 2009)
• Bierbrouwers bereiken ruim één miljoen jongeren via sportsponsoring (26 sep 2009)
• Steeds meer schoolfeesten alcoholvrij (14 mei 2009)
• Aantal alcoholcoma’s bij kinderen toegenomen (16 apr 2009)
• Bert Middel nieuwe voorzitter van STAP (12 feb 2009)
• Bierpromotie tijdens EK voetbal slaat aan bij jongeren onder de 16 (4 feb 2009)
• Doorschenken aan dronken klanten in de horeca komt veelvuldig voor (22 dec 2008)
• Alcoholmerken stevig ingeprent bij jongeren onder de 16 (23 okt 2008)
• Alcohol en energiedrank: een riskante mix (31 jul 2008)
• Meer klachten over alcoholreclame in 2007 (27 jun 2008)
• Minder drinkers onder 12-14 jarigen (12 jun 2008)
• Alcoholreclame op tv bereikt veel minderjarigen (20 mei 2008)
• Aanbod supermarkt stimuleert alcoholmisbruik (9 mei 2008)
• Europese gezondheidsorganisaties bundelen kennis alcoholreclame (15 apr 2008)
• 18 jaar grens voor alcohol komt dichterbij (11 apr 2008)
• Alcohol boosdoener bij vernielingen (27 mrt 2008)
• Alcoholproducenten kiezen voor mond-tot-mond reclame (20 feb 2008)
• Vroeg stappen wapen tegen indrinken (15 jan 2008)
• Aanpak alcoholproblematiek opnieuw op de lange baan (19 dec 2007)
• Groeiend draagvlak voor landelijke grens van 18 jaar bij verkoop van alcohol (7 dec 2007)
• Alcoholintoxicatie bij kinderen onderzocht (26 nov 2007)
• Kabinet schuift verantwoordelijkheid alcoholbeleid naar gemeenten (21 nov 2007)
• Alcoholreclame op tv leidt direct tot meer alcoholgebruik (13 nov 2007)
• Verkopers van alcohol houden zich nog steeds niet aan de wet (7 nov 2007)
• Reclame Code Commissie vaak machteloos bij oordeel over alcoholreclame (31 okt 2007)
• Alcoholvrije scholen in opkomst (4 okt 2007)
• Regulering alcoholreclame in Europa niet beschermend voor jongeren (26 sep 2007)
• Accijnsverhoging alcohol gemiste kans (18 sep 2007)
• Groot aantal jonge alcoholslachtoffers in Zuidoost-Brabant (30 aug 2007)
• Alcohol nauwelijks besproken tijdens zwangerschap (23 aug 2007)
• STAP vraagt Bavaria te stoppen met ‘angst-commercial’ (27 jun 2007)
• TNO-Advies ‘Glaasje meer per dag’ onverantwoord (19 jun 2007)
• Nieuwe alcohol shots aantrekkelijk voor jongeren (6 jun 2007)
• Brede aanpak alcohol werkt voor veiligheid en gezondheid (8 mei 2007)
• Jongeren vinden alcoholincidenten `cool` (2 apr 2007)
• Happy hours en andere prijsacties in 1 op de 3 cafés (22 mrt 2007)
• Europeanen vóór waarschuwingslabels op drank (15 mrt 2007)
• Lagere accijns op alcohol leidt tot meer doden (20 feb 2007)
• Voorstel beperking alcoholreclame effectief (6 feb 2007)
• Jongeren gevoelig voor alcoholreclame (16 jan 2007)
• Alcoholvergunning noodzakelijk voor supermarkten (12 dec 2006)
• Bavaria mag niet meer op raceauto adverteren (6 dec 2006)
• Bacardi en STAP zien af van kort geding (20 nov 2006)
• Nieuwe visie op gemeentelijke aanpak drankketen (2 nov 2006)
• Nieuw boek alcoholbeleid moet overheden op weg helpen (9 okt 2006)
• Partijprogramma’s getoetst op beste aanpak alcoholproblematiek (21 sep 2006)
• Vooral meisjes gevoelig voor alcoholgebruik in soaps (6 sep 2006)
• Legitimatie tot je 25e bij alcoholaankoop (26 jul 2006)
• Hogere drempel voor alcoholgebruik noodzakelijk (28 jun 2006)
• Nederlands alcoholbeleid ter discussie (29 mei 2006)
• Meer nadruk op handhaving alcoholwetgeving (18 mei 2006)
• Alcoholindustrie lanceert dubieuze slogan (29 mrt 2006)
• 8200 handtekeningen voor Hoogervorst tegen verkoop mixdranken (8 mrt 2006)
• Leeftijdsgrenzen bij alcoholverkoop massaal genegeerd (3 mrt 2006)
• Meerderheid Nederlanders wil breezers uit de supermarkt (10 feb 2006)
• Gemeenten onvoldoende gevoelig voor drinkgedrag stappers (20 jan 2006)
• STAP blij met voorstel verhoging leeftijdsgrens alcoholverkoop (19 jan 2006)
• WHO: verminder verkooppunten voor alcohol en verhoog accijns (27 sep 2005)
• Nieuwe code alcoholreclame voegt weinig toe (17 mei 2005)
• STAP teleurgesteld over afspraken minister en alcoholbranche (12 apr 2005)
• STAP vraagt supermarkten te stoppen met prijsacties voor bier (29 mrt 2005)
• Tv-reclame zet jongeren aan tot alcoholgebruik (22 dec 2004)
• Kennis over alcohol en kanker beïnvloedt drinkgedrag (11 apr 2004)