19 september 2012
Gemeente kan op kosten toezicht besparen als juiste systeem wordt ingezet.
Uit diverse mysteryshop-onderzoeken blijkt dat de naleving van de leeftijdsgrens van 16 jaar bij alcoholverstrekking met name in de supermarkt nog niet bepaald optimaal is. Grofweg slagen jongeren er bij 3 van de 4 aankooppogingen in om alcohol te krijgen (2). Vanaf 1 januari 2013 moeten de gemeenten zelf het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet ter hand nemen waaronder het toezicht op de supermarkt en de slijter.
Inmiddels zijn in Nederland twee systemen uitgeprobeerd die de naleving moeten verbeteren: de ID-Swiper en het Ageviewerssysteem. Uit onderzoek blijkt dat het Ageviewersysteem verreweg het meest effectief is en het voor jongeren onder de 16 zo goed kansloos maakt om alcohol te kunnen kopen. Invoering van dit systeem vergemakkelijkt bovendien de toezichtstaak van de gemeenten en werkt daardoor kostenbesparend.
Detailhandel staat voor de uitdaging om tijdelijke sluiting of schorsing te voorkomen
De nieuwe Drank- en Horecawet die per 1 januari 2013 in werking treedt moet er o.m. voor zorgen dat de leeftijdscontrole in de detailhandel verbetert. In de wet is de optie opgenomen de alcoholafdeling van supermarkten tijdelijk te sluiten wanneer de leeftijdsgrenzen bij herhaling worden overtreden (three strikes out). Als slijters de regels overtreden kan de vergunning worden geschorst. Voor supermarkten en slijters is dus alle hens aan dek omdat hun traditionele manier van leeftijdscontrole tot dusver te weinig resultaat blijkt op te leveren(2). Vandaar dat de slijterij- en supermarktketens voor de uitdaging staan om zich uit te spreken over de inzet van twee alternatieve leeftijdscontrolesystemen: de ‘ID-Swiper’ of ‘Ageviewers’.
Inzet ID-Swiper: afhankelijk van keuze caissière
Uit een recente pilotstudy van de GGD Nijmegen over de inzet van de ID-Swiper bij alcoholverkoop blijkt dat dit systeem alleen effectief kan zijn als bij de verkoop van alcohol zowel het legitimatiebewijs van jongeren als dat van volwassen kopers gescand (‘geswiped’) wordt (4). Het onderzoek wijst uit dat, zodra kassapersoneel zelf moet bepalen van wie het ID met behulp van het apparaat gescand wordt, de naleving van leeftijdsgrenzen niet of nauwelijks toeneemt ten opzichte van de traditionele controle. De bevindingen van de GGD-pilot bevestigen de resultaten van een grootschalig onderzoek in de VS naar de effectiviteit van ID-scanners bij leeftijdscontrole (5). Omdat het systematisch scannen van identiteitsbewijzen van volwassenen bij alcoholverkoop volgens de Drank- en Horecawet niet kan, is de ID-Swiper alleen inzetbaar als het kassapersoneel zelf bepaalt van wie het ID gescand wordt. Daarbij kan de ID-Swiper zelf niet vaststellen of het overlegde identiteitsbewijs van de koper van de alcohol is. Omdat de inzet van de ID-Swiper daarmee afhankelijk is van een besluit van de caissière leidt dit systeem niet tot voldoende naleving. Om die reden ontraadt het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP de inzet van de ID-Swiper bij de verkoop van alcohol in de detailhandel.
Ageviewers
Het Ageviewerssysteem vereist niet dat de ID-s van kopers die op het eerste gezicht volwassen zijn systematisch worden gescand. Anders dan de tot dusver gebruikelijke manier van controleren wordt binnen dit systeem door speciaal geïnstrueerde controleurs op afstand vastgesteld of alcohol verkocht mag worden, dus niet meer door het kassapersoneel. Via een kortstondige beeldverbinding tussen de kassa en het controlecentrum wordt in eerste instantie bepaald welke kopers zich dienen te legitimeren. Alleen van kopers waarbij niet op het eerste gezicht kan worden vastgesteld dat zij volwassen zijn, wordt controle van de ID vereist. Ook dat gebeurt op afstand. Uit diverse studies blijkt dat als een slijter of een supermarkt het Ageviewersysteem hanteert het nalevingsniveau nabij de 100% ligt (3). Pogingen van jongeren om alcohol te kopen zijn bij het gebruik van dit systeem zo goed als kansloos.
De beste keuze is het Ageviewsysteem
Supermarkten en slijters staan op dit moment voor een belangrijke keuze tussen beide controlesystemen. Gemeenten doen er goed aan te pleiten voor de Ageviewer omdat dit systeem voor een optimale naleving zorgt. Als het systeem is geïnstalleerd hoeven toezichthouders de caissières in de supermarkt en slijterij niet meer in de gaten te houden en te onderzoeken of zij overtredingen begaan, hetgeen veel tijd en menskracht scheelt. Goede samenwerking met de ondernemer blijft daarnaast van belang.
Literatuur
1. Zie voor de werking van beide controle: systemen www.nuchter.nl en www.ageviewers.com.
2. Van Hoof, J.J.; J. Krokké, Alcoholverkoop aan jongeren; Faculteit gedragswetenschap, Universiteit Twente, 2011
3. Van Hoof, J.J, van; J. F. Gosselt en M. D.T. de Jong: Remote Versus In-Store Age Verification; University of Twente, Faculty of Behavioral Sciences, Enschede, the Netherlands, 2009
4. Persbericht GGD Regio Nijmegen 12 juni 2012: Verplichte legitimatie voor verkoop alcoholhoudende dranken: haalbaar en wenselijk. Berichtgeving onderzoek ID-Swiper.
5. Preventing Illegal Alcoholic Beverage and Tobacco Sales to Minors through Electronic Age Verification Devices; A field study; Schneider Institute for Health Policy; Hellas School for Social Policy
and Management; Brandeis University; US; January 2002.
Demonstratie systeem
Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP heeft de fabrikant van het Ageviewsysteem de gelegenheid gegeven het systeem te demonstreren tijdens het Congres Modelverordening Drank- en Horecawet, donderdag 20 september a.s. te Ede waarover hier meer informatie.
Voor meer informatie
Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP)
Dhr. ir. W.E. van Dalen, directeur
T 030-6565041 / 06-53295544
E info@stap.nl
I www.stap.nl