NL EN
DONEER NU!

De slappe knieën van alcoholverkopers

15 december 2015

De slappe knieën van alcoholverkopers Analyse van 5886 aankooppogingen door mysteryshoppers wijst uit dat
alcoholverstrekkers nog steeds hardleers zijn bij het naleven van de wettelijke leeftijdsgrens.

Van elke drie kooppogingen die mysteryshoppers onder de alcoholleeftijd ondernemen zijn er gemiddeld twee succesvol. Die score blijkt de afgelopen drie jaar, op enkele uitzonderingen na, nauwelijks te zijn veranderd. Wel zijn er opmerkelijke verschillen per type verkooppunt. Het minst slecht scoren de supermarkten (gemiddeld 51,2% correcte naleving van de wet) en de slijters (41,8%). Ronduit slecht is het nalevingsgedrag van de horeca (22,2%), cafetaria’s (15,4%) en de barvrijwilligers in de sportkantine (15,2 %). Deze resultaten kunnen worden afgeleid uit een unieke analyse van bijna zesduizend aankooppogingen die zijn gedaan in 2013, 2014 en 2015 door 15- en 17-jarige mysteryshoppers. De onderzoeken zijn in opdracht van 133 gemeenten uitgevoerd door het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP en de Universiteit Twente.

Gedurende de afgelopen drie jaar rond de 30% naleving van de leeftijdsgrens
In 2013, 2014 en 2015 zijn in alle typen verkooppunten door mysteryshoppers 5886 aankooppogingen gedaan. In 30,2% van deze gevallen werd geen alcohol verkocht en is de Drank- en Horecawet dus correct nageleefd. De gemiddelde correcte naleving bedroeg in 2013 29,8%, in 2014 30,3% en in 2015 30,4%. Het feit dat vanaf 2014 de wettelijke leeftijdsgrens voor de verstrekking van alle alcoholhoudende drank 18 jaar is geworden lijkt weinig invloed te hebben gehad op het gemiddelde nalevingsgedrag van de alcoholverkopers. Alleen bij de horeca was er sprake van een tijdelijke dip in de naleving in 2014. Bij de sportkantines was er sprake van een tijdelijke opleving.

De conclusie is dat alcohol voor jongeren die er actief naar op zoek zijn, door de jaren heen nog steeds gemakkelijk verkrijgbaar is. Dr. Joris van Hoof, onderzoeker Universiteit Twente: "Pas bij 100% naleving, of een bijna sluitende naleving waarbij jongeren niet weten, of kunnen weten, waar de zwakke schakels zitten, kun je spreken van een daadwerkelijke beperking van de beschikbaarheid in de retail van alcohol voor jongeren."

Het vragen naar en controleren van het identiteitsbewijs is een cruciale factor
Mysteryshoppers gaan dikwijls met lege handen de winkel uit als de alcoholverstrekkers direct vragen naar het ID en vervolgens, al of niet met een hulpmiddel, de leeftijd berekenen. De caissières van de geteste supermarkten hebben dat - al of niet correct - gedaan bij gemiddeld 71,4 % van in totaal 1600 aankopen. Dat is dan ook een belangrijke reden waarom supermarkten verhoudingsgewijs goed scoren. Het betreft ketens zoals de Lidl (77,7% correcte naleving van de leeftijdsgrens bij 121 aankopen), Albert Heijn (64,7% correcte naleving bij 394 aankopen) en Plus (61,3 % correcte naleving bij 75 aankopen). Bij de slijterijen werd bij 58,9% van de aankopen naar het ID gevraagd. Overige scores: horeca 31,4 %, cafetaria’s (30,4%) en sportkantines (23,2%).
Maar het ID bekijken en de leeftijd berekenen betekent niet altijd dat er dan ook geen drank verstrekt wordt! Het komt regelmatig voor dat de caissière het ID vraagt aan een 18-minner, vervolgens het ID controleert en daarna de alcohol toch meegeeft. Een voorbeeld betreft de Aldi. In deze supermarkt deden mysteryshoppers 132 aankopen, 86 keer werd het ID gevraagd en toch werd de wet slechts 52 keer correct nageleefd (39,4%).

Waarom gaat het zo vaak mis?
Er spelen volgens de onderzoekers verschillende factoren een rol bij de slechte naleving van de Drank- en Horecawet door alcoholverstrekkers. Gezien de zeer lage scores bij een aantal supermarkten, avondwinkels, de zelfstandige slijters, de horeca en cafetaria’s lijkt het waarschijnlijk dat economische belangen een voorname rol spelen. Betere leeftijdscontrole betekent immers minder omzet.
Ook speelt mee dat er niet in elke gemeente voldoende capaciteit en bereidheid is om de naleving van de Drank- en Horecawet door alcoholverstrekkers goed te handhaven.

Wim van Dalen, directeur van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP: "Als er meer prioriteit wordt gegeven aan consequente handhaving door gemeenten zal de wet ongetwijfeld beter worden nageleefd; veel gemeenten zetten te weinig mensen in; bovendien krijgen de lokale toezichthouders regelmatig de opdracht om bij een overtreding het te laten bij een waarschuwing."

Uit het onderzoek blijkt verder dat caissières slordiger zijn met de leeftijdsvaststelling als het niet druk is. Bovendien blijkt dat alcoholverstrekkers die in middelgrote en grote gemeenten werken gemiddeld de wet slechter naleven dan hun collega’s in kleine gemeenten.

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Dhr. ir. W.E. van Dalen, directeur
030-6565041
06-53295544

Universiteit Twente
Dr. J.J. van Hoof, Faculteit Gedragswetenschap
053-4896131 06-13495357

Bron:
Van Beurden, A.C.J., Vegt, K.R., Van Hoof, J.J., Gosselt, J.F., Van Dalen, W.E. & Van Ginneken, S.B.(2015).
De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door supermarkten, slijterijen, horecagelegenheden en sportkantines in 2013, 2014 en 2015. Het resultaat van ruim 5800 aankooppogingen door mysteryshoppers onder de leeftijdsgrens in 133 Nederlandse gemeenten.
Utrecht / Enschede: het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP / de Universiteit Twente.

factsheet-de-naleving-van-de-alcoholleeftijdsgrens-door-supermarkten-slijterijen-horecagelegenheden-cafetarias-en-sportkantines-in-2013-2014-en-2015.pdffactsheet-de-naleving-van-de-alcoholleeftijdsgrens-door-supermarkten-slijterijen-horecagelegenheden-cafetarias-en-sportkantines-in-2013-2014-en-2015.pdf (578 kB)

Persberichten

THEMA'S

Lokaal beleid

Nationaal beleid

Europees beleid

Alcoholmarketing

Feiten en cijfers

Alcohol & Zwangerschap

Alcohol & Jongeren

Alcohol & Kanker

Alcohol & Hersenen

Blurring

Alcohol & Lever

AGENDA

CONTACT

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Postbus 9769
3506 GT Utrecht
T: +31 (0)30-6565041
F: +31 (0)30-6565043
E: info@stap.nl