-

Alcohol & Jongeren

Op deze themapagina vindt u:
- Feiten over alcohol & jongeren
- Leeftijdsgrenzen in EU-lidstaten
- Effecten van alcohol op jongeren

Wist u dat?

• Nederlandse jongeren die ooit hebben gedronken hun eerste slok namen toen ze zo'n 13 jaar oud waren?
  
• Jongeren die drinken vaak ook veel drinken?
  
• Minder jongeren drinken dan 20 jaar terug, maar er door degenen die drinken iets vaker veel per gelegenheid wordt gedronken?
  
• Meer Nederlandse 15-jarige leerlingen drinken dan in het buitenland?
  
• Er veel jongeren op de Spoedeisende Hulp behandeld worden in verband met comadrinken, ongevallen en incidenten?
  
• De alcoholleeftijdsgrens in Nederland sinds 2014 op 18 jaar ligt?
  
• Slechts 1 op de 3 ouders een NIX18 alcohol-afspraak heeft gemaakt?
  
• Alcoholgebruik de werking van de hersenen beinvloedt?
  
• We spreken van alcoholvergiftiging als iemand bewusteloos is geraakt als gevolg van het drinken van alcohol?
  
• Jong drinken het risico op een alcoholvergiftiging en verslaving op oudere leeftijd verhoogt?
  
• Kinderen van verslaafde ouders meer kans lopen op verslaving?

I. Feiten over alcohol & jongeren

1. Weinig leerlingen van de hoogste klassen van de basisschool drinken alcohol
- Uit onderzoek uit 2023 blijkt dat van de leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs 10,3% ooit alcoholhoudende drank heeft gedronken.
- Een klein percentage leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs (1,7%) had in 2023 ook de afgelopen maand nog alcohol gedronken.

2. Naarmate leerlingen ouder worden neemt het percentage dat drinkt toe
- Uit het Peilstationsonderzoek 2023 blijkt dat van de scholieren van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs 39,6% ooit alcohol heeft gedronken.
- deze drinkende jongeren dronken gemiddeld op 12,9 jaar hun eerste slokje.
- 6,3% van de 12-jarige leerlingen in het voortgezet onderwijs zegt de laatste maand te hebben gedronken en bijna de helft (46,1%) van de 16-jarigen.
- 79,4% van de studenten van 16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO heeft ooit alcohol gedronken en 67,3% heeft dit de afgelopen maand nog gedaan.

3. Jongeren die drinken drinken ook veel
- Volgens de Scholierenmonitor 2023 is 19,7% van de leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs minimaal één keer dronken geweest.
- Onder leerlingen van het voortgezet onderwijs die alcohol gebruiken, wordt flink gedronken: 65,1% heeft de afgelopen maand minimaal één keer vijf glazen of meer op één gelegenheid gedronken (ook wel bingedrinken genoemd).
- Het percentage 16- t/m 18-jarige drinkende studenten van MBO en HBO dat meer dan 10 glazen op een weekenddag drinkt is 19%.
- In het 2024 was 12,4% van de drinkende jongeren van 12 t/m 17 jaar - volgens het CBS - een zware drinker.

4. Vergeleken met 2003 drinken veel minder leerlingen van het voortgezet onderwijs, maar wordt er door de drinkers onder hen juist vaker gebinged
- Het percentage leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs dat ooit alcohol heeft gedronken is tussen 2003 en 2023 spectaculair gedaald van 84,2% naar 39,6%.
- Het alcoholgebruik de laatste maand is bij deze groep leerlingen tussen 2003 en 2023 gedaald van 57,1% naar 26,2%.
- Het percentage drinkende leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs dat regelmatig binge drinkt is in 2023 een fractie hoger dan in 2003. In 2003 had 64,1% in de laatste maand wel eens meer dan vijf glazen bij één gelegenheid gedronken, 20 jaar later is dat 65,1%.

5. Volgens de internationale HBSC-studie dronken in 2021/2022 in Nederland minder 11- en 13-jarige leerlingen, maar meer 15-jarige leerlingen dan gemiddeld in de andere onderzochte landen
- In Nederland was het actueel gebruik onder 11- en 13-jarige leerlingen lager dan het gemiddelde onder hun leeftijdsgenoten in 43 andere landen;
- Meer Nederlandse leerlingen van 15 jaar dronken vergeleken met het internationale gemiddelde, vooral meisjes. Over alle onderzochte leerlingen van die leeftijd was het 37%. Bij Nederlandse jongens 39%, bij meisjes 42%;
- Wat dronkenschap betreft scoorden Nederlandse leerlingen juist wat lager dan de leerlingen gemiddeld uit het buitenland.

6. Onder jongeren veel behandelingen voor alcoholvergiftiging
- In 2022 werden 1.100 jongeren onder de 18 jaar i.v.m. een alcoholvergiftiging behandeld op de afdeling Spoedeisende Hulp van een ziekenhuis. Aldus VeiligheidNL.
- De kans om met een alcoholvergiftiging bij de Spoedeisende Hulp terecht te komen is voor de leeftijdsgroep 12-17-jarigen 92 per 100.000 personen.
- De coronajaren 2020 en 2021 lieten een daling zien van het aantal behandelingen voor alcoholvergiftiging. Die daling werd voornamelijk veroorzaakt door minder gevallen van alcoholvergiftiging in tijden van horecasluiting.

7. Aantal jongeren met alcoholproblematiek in de verslavingszorg laatste jaren redelijk stabiel
- Ongeveer 4% van degenen die zich met een alcoholhulpvraag bij de verslavingszorg melden is onder de 25 jaar. Dat percentage is de laatste jaren redelijk stabiel.
- In 2023 meldden 1.571 jongeren zich met een alcoholhulpvraag.
- Bij jongeren onder de 25 jaar die zich melden met verslavingsproblematiek is bij 18% alcohol het primaire probleem.

8. Alcohol speelt rol bij ongevallen en incidenten
- Veiligheid NL telde in 2022 bij de Spoedeisende Eerste Hulp 700 behandelingen i.v.m. alcoholgerelateerde ongevallen en geweld bij jongeren onder de 18 jaar.
- Alcohol speelt een rol in 8,7% van door de politie geregistreerde incidenten met jongeren, zo bleek uit een studie van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP naar de alcoholincidenten in 2010 in 5 gemeenten in de FoodValley regio.

9. Ouders zijn strenger geworden
- 44% van de ouders van 16- en 17-jarige kinderen staat toe dat hun kind voor hun 18de verjaardag alcohol drinkt. Dat cijfer is gedaald: in 2018 mochten zij van 56% van de ouders drinken, in 2013 was dat 69%.
- 33% van de ouders heeft een NIX18 alcohol-afspraak met hun kind gemaakt.

10. Meer dan 2.000 jongeren krijgen jaarlijks een sanctie opgelegd wegens overtreding van het verbod alcohol aanwezig of voor consumptie gereed te hebben op een voor publiek toegankelijke plaats)
- in 2014 kregen 370 jongeren daarvoor een boete. In 2018 waren het 1.393 jongeren.
- in 2014 werden 256 jongeren daarvoor naar Halt gestuurd. In 2018 betrof het 698 jongeren.
- In 2014 kregen 629 jongeren daarvoor een waarschuwing. Hoeveel jongeren een waarschuwing kregen in 2018 is niet bekend.

Meer tabellen, grafieken en cijfers, de bronnen van deze cijfers en de links naar deze bronnen zijn te vinden op de themapagina Feiten en cijfers.
-

II. Leeftijdsgrenzen

In Nederland

Verstrekkingsverbod
Sinds 1 januari 2014 is er één leeftijdsgrens van 18 jaar waarop jongeren alcoholhoudende drank verstrekt mogen krijgen, zowel in de horeca als in de detailhandel als tijdens evenementen, zowel in het geval van directe, als in het geval van indirecte verstrekking. De verstrekker heeft de wettelijke plicht de leeftijd van degene aan wie verstrekt wordt vooraf vast te stellen (controle identiteitsbewijs).

Er is sprake van indirecte verstrekking aan een jongere als een verstrekker aan een volwassene drank verstrekt terwijl het overduidelijk is dat die drank onmiddellijk ter plekke doorgegeven gaat worden aan iemand die niet overduidelijk 18 jaar of ouder is.

Met de nieuwe Alcoholwet is de volwassene die op een publiek toegankelijke plaats alcoholhoudende drank aan een jongere doorgeeft ook strafbaar, zelfs als het een ouder is. Dit wordt wederverstrekking genoemd. Er staat een boete van €110,- op.

Een andere aanpassing sinds de nieuwe Alcoholwet is dat bij alcoholverkoop online en via de telefoon óók bij het opgeven van de bestelling de leeftijd van de koper moet worden geverifieerd. De verkoper moet de leeftijd van de koper navragen en de koper moet voor afronding van het aankoopproces zijn of haar leeftijd aanvinken of een andere actieve handeling verrichten. Naar verwachting in 2026 worden in het Alcoholbesluit leeftijdsverificatiesystemen aangewezen die dan verplicht gebruikt moeten worden. Verder is de verkoper verplicht om bij de aankoop te vermelden dat ook bij de bezorging de leeftijd wordt gecontroleerd. Hij dient te zorgen voor een geborgde wijze van aflevering.

Supermarkten, slijterijen, hotels, restaurants en cafés die alcoholhoudende drank verkopen zonder te controleren of de klant ouder is dan 18, riskeren een boete van minimaal €1.565,-. Als slijterijen, hotels, restaurants of cafés alcohol verkopen aan jongeren zonder hun leeftijd te controleren, kan de burgemeester hun vergunning schorsen en intrekken. Als een supermarkt drie keer per jaar alcohol aan jongeren verkoopt zonder hun leeftijd te controleren, kan de burgemeester de onderneming tijdelijk verbieden alcohol te verkopen (maximaal 12 weken). Verkopers op afstand kunnen bij niet-naleven van de regels van de minister een tijdelijk verkoopverbod opgelegd krijgen.

Geen alcohol op voor publiek toegankelijke plaatsen
In 2013 heeft de wetgever ook een landelijk verbod geïntroduceerd gericht op jongeren. Zij mogen geen alcohol aanwezig of voor consumptie gereed hebben op voor het publiek toegankelijke plaatsen. Het gaat dan om plaatsen van bestemming tot algemene toegankelijkheid, zoals de openbare weg, plantsoenen, parken, portieken, trappen, overdekte winkelcentra, festival- en evenemententerreinen, sportvelden, stations, stadions, campings (m.u.v. de tenten van de gasten), horecagelegenheden etc. Het aanwezig of voor consumptie gereed hebben van drank thuis/in de privésfeer of op niet voor publiek toegankelijke plaatsen, in het personenvervoer, op legerplaatsen en vliegvelden (na de douane), levensmiddelenwinkels en slijterijen was jongeren wèl toegestaan.

In 2013 gold dit verbod voor jongeren van 12 tot 16 jaar, met ingang van 2014 is dat uitgebreid: vanaf dat tijdstip geldt het voor jongeren van 12 tot 18 jaar. Sinds de inwerkingtreding van de Alcoholwet per 1 juli 2021 zijn enkele uitzonderingen op het verbod komen te vervallen. Ook in het personenvervoer, op legerplaatsen en vliegvelden (na de douane) mogen jongeren van 12 tot 18 jaar geen alcoholhoudende dranken meer aanwezig of voor consumptie gereed hebben.

Van het verbod alcohol aanwezig of voor consumptie gereed te hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen zijn enkele groepen uitgezonderd: jongeren die in een horecazaak of een (sport)kantine werken of stage in een horeca- of slijtersbedrijf lopen mogen wèl alcohol aanwezig hebben, serveren en schenken (zichzelf een drankje inschenken mag echter weer niet). Ook 16- en 17-jarige testkopers zijn tijdens handhavingsacties niet strafbaar.

Boa's domein I, toezichthouders Alcoholwet en politieagenten handhaven het verbod. De boete voor overtreding is momenteel € 55,- voor jongeren onder de 16 jaar en € 110,- voor jongeren van 16 en 17 jaar (exclusief administratiekosten).

Jongeren die deze bepaling van de Alcoholwet overtreden kunnen - als zij aan bepaalde voorwaarden voldoen - naar Halt worden verwezen, waar ze dan een Halt-interventie krijgen aangeboden. Verwijzing naar Halt na overtreding van artikel 45 van de Alcoholwet is toegestaan op grond van het Besluit Aanwijzing Halt-feiten 2024. Doorverwijzing naar Halt is op structurele basis ook mogelijk bij openbare dronkenschap (overtreding artikel 430b Wetboek van Strafrecht) door jongeren.
Daarnaast is projectmatige doorverwijzing mogelijk. Gemeente, politie en OM (lokale driehoek) bepalen dan welke boa’s voor welke feiten jongeren naar Halt kunnen verwijzen in het kader van het lokale veiligheidsbeleid.

Halt geeft de jongere leeropdrachten over alcohol- en drugsgebruik, waarin hij/zij reflecteert op de gevolgen van het gedrag voor zichzelf en anderen.
Halt werkt samen met lokale verslavingszorgorganisaties. De jongere gaat op gesprek bij de Preventie-afdeling van de verslavingszorg als onderdeel van het Halt-traject. Ouders of opvoeders worden altijd betrokken bij het Halt-traject. Als de Halt-medewerker denkt dat een jongere verslaafd is, kan deze in overleg met ouders en jongere doorverwijzen voor verdere hulp.
Uit onderzoek door het CBS blijkt dat 65% van de jongeren die succesvol een Halt-traject hebben afgerond, niet meer met de politie in aanraking komt.

Na een positief afgerond Halt-traject volgt geen aantekening op de justitiële documentatie (strafblad). Bij negatieve afronding van het Halt-traject (en in bepaalde andere gevallen) is dit wél het geval. Daarnaast geldt dat de overtreding voor een periode van 5 jaar wordt opgenomen in de politieregisters (ook als Halt positief wordt afgerond). Beide registraties kunnen gevolgen hebben voor de toekomstplannen van de jongere. Meer informatie is te vinden in deze flyer.

In andere EU-lidstaten

Uit bovenstaande tabel blijkt dat alle landen in de Europese Unie alcoholleeftijdsgrenzen kennen. De meest voorkomende grens is 18 jaar, zowel voor winkelverkoop als voor horecaverkoop. Slechts 6 landen kennen een grens lager dan 18 jaar voor de winkelverkoop van zwak-alcoholhoudende drank; 2 landen kennen een lagere grens dan 18 jaar voor sterke drank. De tabel geeft de leeftijdsgrenzen zoals die gelden op 1 maart 2024.

-

III. Effecten van alcohol op jongeren

Alcohol is een verslavende drug en brengt daarom flink wat risico's met zich mee. In het algemeen geldt hoe hoger de totale consumptie van alcohol, hoe groter het risico op schade. Maar ook: hoe meer alcohol per keer wordt gedronken, des te ernstiger de schade (de aandoening of verwonding).

Verstoring doorgave van prikkels
Net zoals andere drugs, beïnvloedt alcohol de werking van de hersenen. Veel van de alcohol die we drinken komt via de maag en de dunne darm in het bloed. Via de bloedbaan komt het in de hersenen. De hersenen zijn extra gevoelig voor alcohol, omdat dit orgaan veel bloed bevat. Alcohol werkt op verschillende manieren in op de hersenen. Ten eerste stimuleert alcohol een remmend systeem in de hersenen en remt alcohol een stimulerend systeem in de hersenen. Door deze dubbele werking resulteert het drinken van alcohol in minder hersenactiviteit. Zo zien we bij een relatief lage dosis al een verminderd reactievermogen. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot ernstige ongelukken, zoals verkeersongelukken, maar ook verdrinking en verstikking. De ontremmende werking van alcohol is ook een aspect van deze dubbele werking.

Black-out, geïrriteerd maagslijmvlies, acuut nierfalen en hartaandoeningen
Als iemand te veel drinkt kan een black-out het gevolg zijn. Meisjes kunnen vanaf 5 glazen* een black-out krijgen, jongens vanaf 9 glazen*. Bij volwassenen kan dit ook gebeuren, maar bij grotere hoeveelheden alcohol. Een black-out betekent dat gegevens uit het korte termijngeheugen niet worden doorgegeven aan het lange termijngeheugen. De persoon die gedronken heeft, weet dan niet meer wat er gebeurd is tijdens (een deel van) de periode waarin gedronken werd.
Eén keer zeer zwaar drinken, of een aantal keren in korte tijd, kan acute ontsteking en irritatie van de maag, de alvleesklier en de lever veroorzaken. Ook kan het leiden tot hartaandoeningen, nierfalen en longinfecties.
*1 glas bevat 12 tot 12,5 ml ofwel 10 gram alcohol. Dat is de alcohol in een glas bier van 250 ml óf in een glas wijn van 100 ml óf in een glaasje van 35 ml jenever of andere gedistilleerde drank met 35% alcohol.

-

Alcoholvergiftiging
We spreken van een alcoholvergiftiging als iemand bewusteloos is geraakt als gevolg van het drinken van alcohol. Bij zeer hoge doses worden ook basale hersenfuncties uitgeschakeld en kan een levensbedreigende situatie optreden waarbij de hersenen niet meer op omgevingsprikkels reageren. Bij volwassenen is deze grens bereikt bij een bloedalcoholgehalte vanaf vier à vijf promille, dus vanaf zo'n 20 glazen. Bij kinderen en jongeren is het alcoholgehalte in het bloed bij eenzelfde hoeveelheid alcohol over het algemeen veel hoger, omdat ze meestal een kleiner lichaam hebben. Bij hen kan de fatale grens daarom bij veel minder glazen worden bereikt. Uit Nederlands onderzoek bleek dat elk jaar dat jongeren later beginnen met drinken, de kans op een ziekenhuisopname in verband met een alcoholvergiftiging met 14% afneemt.

Katers
Met de kater bedoelt men de onplezierige nawerking van overmatig alcoholgebruik. Drink je in korte tijd veel, dan kan het lichaam de giftige stoffen niet snel genoeg afbreken en raakt het systeem overbelast. Giftige stoffen hopen zich op, wat resulteert in hoofdpijn, misselijkheid, braken en trillen. Dat komt deels door het vochtafdrijvend effect van alcohol (je droogt uit, omdat je veel moet urineren) en deels door congeners (aanverwante stoffen) in alcoholhoudende dranken.

Losser en een korter lontje
Na inname van hogere doses alcohol wordt het vermogen om het eigen gedrag te reguleren slechter. Hierdoor kunnen jongeren losser worden in hun gedrag en misschien dingen doen die ze niet zouden durven of willen doen in nuchtere toestand. Er is eerder sprake van "een kort lontje", wat behoorlijk wat gevolgen kan hebben. Denk hierbij aan ruzies en vernieling, maar ook op seksueel gebied kunnen jongeren verder gaan dan ze eigenlijk willen.

Hersenontwikkeling
Alcoholgebruik is slecht voor de hersenen van jongeren. Dat heeft verschillende oorzaken. Jongeren zijn lichter dan volwassenen en daarom heeft alcohol meer effect. Verder is het zo dat jongeren naar verhouding een iets groter hoofd hebben dan volwassenen. Maar het belangrijkste is dat de hersenen van jongeren onvolgroeid zijn. Die ontwikkelen zich tot zo ongeveer je 24ste. Alcohol stoort de normale ontwikkeling. Jongeren die veel drinken laten een abnormale en versnelde afname zien van het volume van de grijze stof, met name in de frontaalkwab. Daar is onderzoek naar gedaan. Omdat voorafgaand aan een aantal van die studies de onderzochte jongeren nog niet of zeer weinig dronken, is het een sterk bewijs dat alcohol van invloed is op de verstoorde hersenontwikkeling.
Er is één goed onderzoek gedaan naar het volume van witte stof bij drinkende scholieren. Dat laat zien dat dat volume minder toeneemt bij alcoholgebruikers dan bij niet-alcoholgebruikers. De witte stof verbindt verschillende (verafgelegen) hersengebieden met elkaar waardoor geïntegreerde informatieverwerking mogelijk wordt.
In ongeveer de helft van de onderzoeken doen jongeren die alcohol drinken het slechter op school dan jongeren die niet drinken: ze bereiken een lager opleidingsniveau of ze verlaten de school zonder diploma. Het is echter niet duidelijk of dat aan de alcohol ligt. Het zou ook aan iets anders kunnen liggen, bijvoorbeeld aan risicozoekend gedrag.

Jong drinken: meer kans op verslaving
Psychiatrische stoornissen, maar ook alcoholgebruik op jonge leeftijd betekenen een grotere kans op alcoholverslaving. Uit onderzoek is gebleken dat jongeren die beginnen met drinken op een leeftijd onder de 15 een viermaal hoger risico op alcoholverslaving hebben dan jongeren die beginnen met drinken op de leeftijd van 19 jaar of ouder. Van de jongeren die voor hun 13e beginnen met drinken, is 40% op een bepaald moment in hun leven alcoholverslaafd. Factoren die meespelen bij het op jonge leeftijd beginnen met drinken, zijn impulsiviteit, een sterke drang naar nieuwe ervaringen, erfelijke factoren en alcoholmisbruik door gezinsleden.

Kinderen van verslaafde ouders: meer kans op verslaving
Kinderen van verslaafde ouders hebben eveneens meer kans op verslaving. Vergeleken met kinderen van gezonde ouders lopen ze vier keer meer kans om zelf afhankelijke drinkers te worden. Ook hebben ze twee keer zoveel kans op problemen op school, drie keer meer kans om zelfmoord te overwegen en vijfmaal meer kans op het ontwikkelen van eetstoornissen.

Soms hebben kinderen van verslaafde ouders een lagere respons op alcoholgebruik. Zij kunnen zonder duidelijk zichtbare effecten veel drinken, waardoor ze gemakkelijk overmatig alcohol gaan gebruiken. Ze geven aan dat ze minder last lijken te hebben van alcohol dan andere kinderen. Voor mensen met een lage respons op alcohol is overmatig alcoholgebruik echter even slecht als voor mensen die normaal op alcohol reageren.

Andere gezondheidsschade
- Bij meisjes en jonge vrouwen is met name het risico op ontwikkeling van borstkanker zorgwekkend. Uit onderzoek is gebleken dat hoe meer en hoe vaker jonge vrouwen alcohol gebruiken tijdens de adolescentie, des te groter de kans is op goedaardige borstaandoeningen. Goedaardige borstaandoeningen zijn een belangrijke voorspeller voor borstkanker. Ook het risico op diverse andere vormen van kanker wordt verhoogd.
Verder geldt dat:
- Organen als lever, maag en darmen beschadigd kunnen raken.
- Chronisch gebruik kan leiden tot bloedarmoede en een onderdrukt immuunsysteem.
- Veel alcohol drinken de absorptie van calcium verstoort en effect heeft op de botvorming.
- De kans op het krijgen van een hartinfarct toeneemt.
- Het risico op een bepaald type herseninfarcten wordt verhoogd.
- Het zenuwstelsel kan worden aangetast.
- Alcoholgebruik de geslachtsdrift bij mannen vermindert.

IV. Meer informatie

Factsheets

Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - januari 2018 (december 2017)
Alcoholgebruik door nederlandse jongeren (12 september 2011)
Alcohol gezondheidsrisico's voor kinderen (12 september 2011)
Drinken op school (13 mei 2009)
Blootstelling aan alcoholpromotie tijdens EK (3 feb 2009)
Merkbekendheid (19 dec 2008)
Hoe organiseer ik een ouderavond over alcohol? (21 jan 2008)
Wat maakt alcohol aantrekkelijk voor jongeren? (7 feb 2007)
Invloed alcoholincidenten op drinkgedrag jongeren (30 mrt 2007)
Prijsacties in de Nederlandse horeca (21 mrt 2007)
Wat maakt alcohol aantrekkelijk voor jongeren? (7 feb 2007)
Alcohol in soaps gerelateerd aan drinkgedrag van jongeren (6 sep 2006)
Jongeren onder de 16 jaar en het aanbod van alcohol (28 mrt 2006)

Bronnenlijst themapagina Alcohol en Jongeren

1. Cotton, N.S. (1979). The familial incidence of alcoholism: A review. In: Journal of Studies on Alcohol, 40, pp. 89-116.
2. Dalen, W. van (red.) (1998). Feiten over alcohol. Woerden: NIGZ.
3. Dawson, D.A. (2000). The link between family history and early onset alcoholism: Earlier initiation of drinking or more rapid development of dependence? Journal of Studies on Alcohol, 61- 5, pp. 637-646.
4. Gezondheidsraad (2018). Alcohol en hersenontwikkeling bij jongeren. Den Haag: Gezondheidsraad.
5. Grant, B.F. et al (1997). Age at Onset of Alcohol Use and its Association with DSM-IV Alcohol Abuse and Dependence: Results from the National Longitudinal Alcohol Epidemiologic Survey. Journal of Substance Abuse, 9, pp. 103-110.
6. Groenman, A.P. et al (2017). Childhood Psychiatric Disorders as Risk Factor for Subsequent Substance Abuse: A Meta-Analysis. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 56, pp. 556–569.
7. Heikkinen, N. et al (2017). Alcohol consumption during adolescence is associated with reduced grey matter volumes. Addiction, 112, pp 604–613.
8. Hunt, W.A. (1993). Are binge drinkers more at risk of developing brain damage? Alcohol, 10-6, pp. 559-61.
9. Kono, Y. et al (1997). Association between early-onset alcoholism and the dopamine D2 receptor gene. American Journal of Medical Genetics (Neuropsychiatric Genetics), 74-2, pp. 179-182.
10. Meer-Jansma, M. van der, et al (2016). Verslaafde ouder is risico voor kind. Medisch Contact, 38, pp. 34-36.
11. Parents who drink too much (2019). London: Alcohol Change.
12. Poppelier, A. et al (2002). Een inventarisatie van de lichamelijke gevolgen van sociaal geaccepteerd alcoholgebruik en bingedrinken. Rotterdam: IVO.
13. Radcliffe, S. (2018). What Happens to Your Body When You Binge Drink. https://www.healthline.com/health-news/what-happens-to-your-body-when-you-binge-drink#1
14. Rose, R.J. (1998). A developmental behavior-genetic perspective on alcoholism risk. Alcohol Health & Research World, 22-2, pp. 131-143.
15. Virkkunen, M. et al (1997). In early-onset alcoholism. In: Galanter, M., ed. Recent Developments in Alcoholism. Vol 13: Alcohol and Violence. New York: Plenum Press, pp. 173-189.
16. Veld, L. de, Hoof, J.J. van, Ouwehand, S. et al.Age at First Alcohol Use as a Possible Risk Factor for Adolescent Acute Alcohol Intoxication Hospital Admission in the Netherlands. Alcoholism, Clinical and Experimental Research 44 (2020)1, 219-224. https://doi.org/10.1111/acer.14226
17. Windle, M. (1997). Concepts and Issues in COA research. Alcohol Health & Research World, 21-3, pp. 185-191.
18. Zeigler, D.W. et al (2005). The neurocognitive effects of alcohol on adolescents and college students. In: Preventive Medicine, 40, pp. 23-32.

Recent nieuws

Kamerleden willen proef met online leeftijdsverificatie (1 april 2025)
Nieuwe video over de campagne 'Zien drinken, doet drinken'(17 maart 2025)
Minder kinderen mogen op 16- en 17-jarige leeftijd drinken (3 maart 2025)
Negen nieuwe gemeenten hebben zich aangesloten bij OKO-aanpak (19 februari 2025)
Van der Lely: sterke drank is het probleem (7 februari 2025)
Meeste ouders van MBO-studenten praten met hun kind over middelengebruik (28 januari 2025)
Sinds corona drinken minder 16- en 17-jarigen, maar degenen die drinken, drinken vaker zwaar (21 januari 2025)
Nieuw boek Nico van der Lely (12 januari 2025)
Gezamenlijk initiatief voor minder alcoholgebruik bij lhbtiq+-jongeren (9 januari 2025)

2024
Ruim helft ouders laat tieners alcohol drinken met feestdagen (25 december 2024)
Nieuwe richtlijnen verslavingspreventie binnen het onderwijs (12 december 2024)
Eén op de drie ouders heeft een NIX18-afspraak met hun kind (26 november 2024)
Dalende trend alcoholgebruik jongeren niet versneld na verhoging leeftijdsgrens (21 november 2024)
Jongeren drinken minder na traject op alcoholpoli Delft (15 november 2024)
Griekenland gaat harder optreden tegen alcoholverkoop aan jongeren (7 november 2024)
Boodschap AAN-campagne begint aan te slaan (1 november 2024)
Mediaconsumptie minderjarigen verschoven van tv naar sociale media (28 oktober 2024)
IQ jongere voorspeller drinkgedrag op latere leeftijd (18 oktober 2024)
Bingedrinken bij jonge feestgangers heeft effect op het hart (4 oktober 2024)
Alcoholvrije varianten bijna nooit alternatief voor alcoholhoudende drank (17 september 2024)
Campagnevideo voor jongeren van NIXzonderID (5 september 2024)
Bijna driekwart MBO-studenten drinkt alcohol (4 september 2024)
Campagne bewust omgaan met alcohol:'Choose your Cheers" (22 augustus 2024)
Delftse verenigingen doen meer tegen alcoholmsbruik (19 augustus 2024)
Geen sterke drank op Lowlands (15 augustus 2024)
Spaans wetsvoorstel gericht op aanpak alcoholgebruik jongeren (2 augustus 2024)
Nieuwe factsheet van het Trimbos-instituut over alcohol en studenten (3 juli 2024)
Van Dalen: bingedrinken scholieren verontrustend hoog (3 juli 2024)
Scholierenmonitor: minder leerlingen drinken, maar degenen díe drinken, drinken vaak veel (1 juli 2024)
Besluit aanwijzing Halt-feiten 2024 (14 juni 2024)
Consultatie over verbod kinderarbeid in horecalokaliteiten (12 juni 2024)
18,2% van de jongeren heeft afgelopen 4 weken gebinged (28 mei 2024)
Meer meisjes dan jongens van 15 jaar drinken alcohol (25 april 2024)
CU pleit in Notaoverleg voor strengere online leeftijdscontroles (22 april 2024)
Van Ooijen: maatregelen noodzakelijk om jongeren te beschermen tegen alcoholreclame (11 april 2024)
Jongeren zien veel alcoholreclame op straat (10 april 2024)
'Van de Wereld' over jongeren die zijn overleden door alcohol of drugs (20 maart 2024)
Trimbos wil onderzoek naar effect 0.0 dranken op jeugd (2 maart 2024)
Boetes voor overtreden artikel 45 en 45a Alcoholwet fors omhoog (1 maart 2024)
Ruime en gemakkelijke beschikbaarheid goedkope alcohol factor bij keetbezoek (28 februari 2024)
Zorgen over gebrek aan zicht op drankketen (21 februari 2024)
Beschouw carnaval niet als feest waarbij alles kan en mag (13 februari 2024)
IkPas komt met speciale versie voor studenten (2 februari 2024)
Alcoholgebruik en roken hangen samen met de mentale gezondheid van jongeren (24 januari 2024)
Minder jongeren met een alcoholinroxicatie op SEH dan vóór corona (17 januari 2024)