NL EN
DONEER NU!

Nederland scoort in Europa slecht met naleving van alcoholleeftijd

18 oktober 2013

Europese studie geeft uniek beeld van leeftijdsgrenzen alcohol.
Op verzoek van de Europese Commissie heeft het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP een Europese studie uitgevoerd naar de wetgeving met betrekking tot de leeftijdsgrenzen. Onlangs is het resultaat van dit onderzoek, ‘Eyes on Ages’ genaamd, gepubliceerd (1,2). Uit het onderzoek blijkt dat de naleving van de leeftijdsgrenzen bij alcoholverkoop in veel lidstaten een probleem is. In Nederland is het nalevingspercentage gemiddeld 28%; de meeste jongeren onder de 16 slagen er dus in om alcohol te kopen. Daarmee behoort Nederland met Polen (23%) en Estland (24%) tot de landen met de laagste nalevingsscores.

18 jaar bij verkoop van alcohol is in Europa meest voorkomende wettelijk norm
Een ruime meerderheid (18 van de 28) van de onderzochte lidstaten kent minimaal een leeftijdsgrens van 18 jaar voor de verkoop van zowel zwak-alcoholhoudende als sterke dranken. Per 1 januari a.s. voegt Nederland zich bij deze meerderheid. Enkele landen kennen een leeftijdsgrens van 20 jaar voor sterke drank. Slechts weinig landen kennen een leeftijdsgrens voor het drinken van alcohol: Estland, Finland, Litouwen, Slowakije en Zweden. In die landen is alcoholgebruik alleen toegestaan voor 18 plussers. In Finland en Zweden mag bovendien sterke drank pas geconsumeerd worden vanaf het 20e jaar.

Nederlandse alcoholverkopers verkopen te gemakkelijk aan jongeren onder de 16 jaar
Met een gemiddeld nalevingspercentage van 28% hoort Nederland bij de groep slecht scorende lidstaten. De nalevingscijfers in Europa lopen uiteen van 23% tot 93%*. Het best scoort Zweden met een nalevingspercentage van 93% in de staatswinkels.
Er zijn in Europa verschillende systemen beschikbaar om de caissière te helpen bij het controleren van de leeftijd: e-card readers, kassasignalen bij het scannen van alcohol en de Nederlandse Ageviewer. Van alle systemen bleek de Ageviewer het enige wetenschappelijk geëvalueerde systeem te zijn dat tot een significante stijging van de naleving leidt, tot bijna 100% (3).
*De nalevingscijfers zijn gebaseerd op onderzoek met inzet van mysteryshoppers; in de meeste landen betreft het representatief landelijk onderzoek; in andere landen zijn de cijfers niet representatief voor het gehele land.

Inzet van mysteryshoppen bij handhaving van leeftijdsgrenzen effectief
Er is geen sprake van een eenduidig Europees handhavingsbeleid voor leeftijdsgrenzen. De handhaving wordt landelijk, regionaal of lokaal uitgevoerd. In veel landen is het een taak van de politie. In 6 landen, waaronder Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, worden bij de controle mysteryshoppers ingezet. In de Duitse regio Osnabrück wordt deze handhavingsmethode toegepast, wat heeft geleid tot een toename in de naleving van de leeftijdsgrens tot 65%. Uit Brits onderzoek blijkt dat inzet van mysteryshoppers kan leiden tot een toename tot rond de 80% (4). Wim van Dalen, directeur van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP: “De effectiviteit van de handhaving van de leeftijdsgrenzen in Nederland zal sterk kunnen toenemen als de nieuwe gemeentelijke toezichthouders jonge mysteryshoppers kunnen inzetten. Nu is dat helaas nog bij wet verboden”.

Zweedse handhavingsaanpak goed voorbeeld voor Nederland
Uit het onderzoek blijkt dat de Zweedse aanpak van alcoholgerelateerd geweld, openbare dronkenschap en de verkoop aan minderjarigen zeer effectief is. Het zogenaamde STAD project zet sinds 1996 actief in op de drie elementen: training van barpersoneel en portiers, intensieve handhaving door de politie en het creëren van steun voor de aanpak bij het publiek. Het resultaat is een significante daling van het aantal geweldsmisdrijven en een stijging van de naleving door verkopers van zowel de leeftijdsgrenzen (55% in 1996 naar 92% in 2007) als het doorschenkverbod (5% in 1996 naar 70% in 2001). Interessant is dat het project zeer kosteneffectief is; elke geïnvesteerde euro leidde tot een vermindering van sociale kosten (schade van vernielingen, zorgkosten, etc.) van maar liefst 39 euro (5,6).

Voor meer informatie:
Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Ir. Wim van Dalen, directeur
Jeroen de Greeff MSC, onderzoeker
T 030-6565041 / 06-53295544
E info@stap.nl
I www.stap.nl

Bronnen:
1. Eyes on Ages; A research on alcohol age limit policies in European Member States. Legislation, enforcement and research; Dutch Institute for Alcohol Policy (STAP) Utrecht; The Netherlands (2013).
2. Case Study Report; Good practices to enhance the compliance with minimum age limits for selling and serving alcoholic beverages in EU Member States; Dutch Institute for Alcohol Policy (STAP); Utrecht The Netherlands (2013).
3. Joris J. van Hoof, Jordy F. Gosselt, and Menno D.T. de Jong; Shop Floor Compliance with Age Restrictions for Tobacco Sales: Remote Versus In-Store Age Verification; Journal of Adolescent Health 46 (2010) 197–199.
4. Willner,P, Binmore,J., Cavendish,M., Dunphy,E., & Hart,K. (2000) Alcohol sales to underage adolescents: An unobstrusive observational field study and evaluation of a police intervention. Addiction 95, 1373-1388.
5. Mansdotter, A.M., Rydberg, M.K., Wallin, E., Lindholm, L.A. & Andréasson, S. (2007). Alcohol Consumption. A cost-effectiveness analysis of alcohol prevention targeting licensed premises.
European Journal of Public Health. Vol. 17, No. 6, 618-623
6. Trolldal, B, Lönnqvist, L, Müller, D. & Leifman, H. (2007). En Stor Starck Tack. Stockholm, Sweden: STAD.

N.B. De bij het rapport 'Eyes on Ages' behorende 'Case Study Report; Good practices to enhance the compliance with minimum age limits for selling and serving alcoholic beverages in EU Member States', is hier te vinden.

eyes-on-ages_report_en.pdfeyes-on-ages_report_en.pdf (2,77 MB)

Persberichten

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Postbus 9769
3506 GT Utrecht
T: +31 (0)30-6565041
F: +31 (0)30-6565043
E: info@stap.nl