NL EN
DONEER NU!

Accijns op alcohol al 6 jaar niet aangepast aan inflatie

15 september 2021

Effectief instrument om alcoholschade te beperken ligt al jaren op de plank

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is heel duidelijk: de prijs die de consument betaalt voor bier, wijn en gedistilleerde drank is mede bepalend voor de ernst en omvang van de alcoholproblematiek (1). Hoe duurder de drank, hoe minder er gedronken wordt en hoe minder schade drank veroorzaakt.
De afgelopen jaren zijn in Nederland alcoholhoudende dranken alleen als je kijkt naar de prijzen in de horeca duurder geworden, niet als je kijkt naar de prijzen in de supermarkt en bij de slijter. Dat komt omdat de hoogte van de accijns al 6 jaar niet is aangepast aan de inflatie. Bij de meeste andere accijnzen is er jaarlijks een inflatiecorrectie. Bij alcoholhoudende dranken niet. Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP vindt het daarvoor nu hoog tijd.

Laatste algemene accijnsverhoging in 2014
De laatste algemene verhoging van de alcoholaccijnzen was in 2014 (2). Toen stegen alle tarieven met 5,75%, met uitzondering van die op lichte bieren*, waarvan de accijns extra werd verhoogd. In 2015 waren er geen alcoholaccijnsverhogingen. In 2016 werd alleen de belasting op lichte bieren weer verhoogd.
In 2017 is voor wijn een vereenvoudiging van de accijnstarieven in werking getreden. De extra accijns op champagne is zelfs komen te vervallen. Van het plan om de wijnaccijns te verhogen werd afgezien na een gesprek met de wijnbranche. In 2018, 2019, 2020 en dit jaar waren er opnieuw geen tariefstijgingen.
Gemiddeld betaalt de consument bijna 10 cent accijns per glas bier of wijn en ruim 20 cent voor een glas gedistilleerde drank. Jaarlijks levert dat ruim een miljard euro op voor de schatkist. Daar komt de btw nog bovenop.

Schade die alcohol veroorzaakt
Het RIVM heeft uitgerekend dat de maatschappelijke en private kosten van alcoholgebruik op jaarbasis 4,2 tot 6,1 miljard euro bedragen. Het betreft kosten als gevolg van voortijdige sterfte, verlies aan arbeidsproductiviteit, inzet politie en justitie, zorgkosten en verkeersongevallen. De accijnsopbrengsten zijn van dat bedrag al van afgetrokken.
Recent onderzoek wijst uit dat in Nederland in 2019 naar schatting ruim 8.300 sterfgevallen mede toe te schrijven zijn aan alcoholgebruik, waarvan bijna 3.500 als gevolg van alcohol-gerelateerde kanker (3).

Effectief prijsbeleid cruciaal voor doeleinden Nationaal Preventieakkoord
Niet alleen de Wereldgezondheidsorganisatie maar ook onze eigen overheid is zich bewust van het belang van een effectief prijsbeleid voor alcoholhoudende dranken. Om deze reden is per 1 juli jl. in de nieuwe Alcoholwet de bepaling opgenomen dat een detailhandelaar geen tijdelijke kortingen van meer dan 25% mag geven op de prijs die hij normaal voor alcoholhoudende dranken vraagt. Ook heeft staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS zich actief ingezet voor invoering van een vaste basisprijs per eenheid alcohol (Minimum Unit Prijs). Het volgende kabinet zal naar verwachting over deze effectieve maatregel, die reeds in diverse Europese landen is ingevoerd, beslissen (4). Het RIVM noemt in een dit voorjaar verschenen rapport alcoholaccijnsverhoging expliciet als één van de vervolgstappen om de doelen van het Nationaal Preventieakkoord te bereiken (5). Vier politieke partijen hebben in hun programma’s accijnsverhoging voor alcoholhoudende dranken reeds opgenomen (6). Kortom: de tijd is er rijp voor.

Bezwaren tegen accijnsverhoging
STAP is zich bewust van het feit dat zowel de vertegenwoordigers van de alcoholbranche als een deel van de consumenten zich verzetten tegen accijnsverhoging. De alcoholbranche voert als voornaamste bezwaar aan dat een te hoge alcoholaccijns in Nederland tot grenseffecten leidt. Inderdaad valt niet uit te sluiten dat een deel van de grensbewoners hun inkopen verschuiven naar het buitenland. Wat de precieze effecten zullen zijn valt echter niet te voorspellen. Er is immers de laatste jaren geen onafhankelijk onderzoek gedaan naar de hoeveelheid alcohol die door Nederlanders in het buitenland wordt gekocht en door buitenlanders in Nederland.

Bronnen
1. World Health Organisation; Fact sheet on a SAFER WHO European Region: developments in alcohol control policies, 2010-2019 (WHO 2021)
2. Informatie over alcoholaccijns op de website van STAP: https://www.stap.nl/nl/home/nationaal-beleid.html#Anker%20accijns
2. A. de Wit et al.; Maatschappelijke kosten-baten analyse van beleidsmaatregelen om alcoholgebruik te verminderen. RIVM Rapport 2018-0146. Herziene versie van RIVM Rapport 2016-0133G.
3. GBD 2019 Risk Factors Collaborators. Global burden of 87 risk factors in 204 countries and territories, 1990–2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. The Lancet 396 (2020), 1223–1249. Supplementary appendix 2b (Part 2 of 2).
4. A. de Wit et al.: Minimum Unit Pricing voor alcohol – Onderzoek naar de haalbaarheid van invoering in Nederland RIVM-rapport 2021-0014
5. A. van Giessen et al.; Inventarisatie aanvullende maatregelen Nationaal Preventieakkoord. RIVM Rapport 2021-0053
6. Welk standpunt nemen de partijen in over alcohol? Slijtersvakblad 15 maart 2021:
https://slijtersvakblad.nl/welk-standpunt-nemen-de-partijen-alcohol/

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Dhr. ir. Wim van Dalen, directeur
030-6565041 / 06 53295544; www.stap.nl

*lichte bieren: bieren met een alcoholgehalte tussen 0,5% en ongeveer 2,8%

Persberichten

Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP
Postbus 9769
3506 GT Utrecht
T: +31 (0)30-6565041
F: +31 (0)30-6565043
E: info@stap.nl