Feiten en cijfers

Op deze themapagina staan enkele belangrijke bronnen met cijfers over het alcoholgebruik en alcoholgerelateerde problemen in Nederland. Het beoogt geen compleet overzicht te geven van het beschikbare cijfermateriaal.

Aan de orde komen:
- Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking
- Verkoopplaatsen en -kanalen alcohol
- Alcoholgebruik schoolgaande jongeren
- Alcoholgebruik alle jongeren
- Gebruik van alcohol door jongeren en de opvattingen van ouders
- Bestedingen aan uitgaan door jongeren
- Bezoeken SEH en ziekenhuisopnames i.v.m. comadrinken bij jongeren
- Alcoholgerelateerde ongevallen en incidenten met jongeren
- Jongeren in de verslavingszorg
- Ouderen in de verslavingszorg
- Drinkers, ex-drinkers, nooit-drinkers en personen die overmatig en/of zwaar drinken
- Volwassen Nederlanders die méér drinken dan het GR-advies, per GGD-regio en per gemeente
- Riskante drinkers en drinkers met een alcoholstoornis
- Alcoholgebruik zwangere vrouwen
- Alcoholgerelateerde sterfte
- Alcoholaccijnzen
- Rijden onder invloed
- Alcoholverstrekking jongeren
- Sancties wegens overtreding drankwetgeving en verbod op openbare dronkenschap
- Maatschappelijke en private kosten en baten
- Nederland in vergelijking met andere EU-landen
- Recent nieuws

1. Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking

Grafiek: Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking vanaf 0 jaar, 1960-2022 (bier, wijn, gedistilleerd en totaal, allemaal in liters pure alcohol)

Deze grafiek geeft de ontwikkeling van de alcoholconsumptie per gemiddelde Nederlander (inclusief niet-drinkers en kinderen) weer in liters pure alcohol. De onderste 3 lijnen geven de liters pure alcohol aan die in de vorm van bier, van wijn en van gedistilleerde drank beschikbaar kwamen. Deze drie cijfers zijn ook opgeteld: dat is de bovenste lijn. Die geeft dus de totale hoeveelheid pure alcohol die per persoon in Nederland voor consumptie beschikbaar kwam. Niet meegerekend in al deze cijfers is niet-geregistreerde drankverkoop.

grafiek - png-versie (37,3 kB)

-

Hieronder de link naar de tabel met de achterliggende cijfers en de cijfers over het alcoholgebruik per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder. Dit omdat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en ook andere internationale organisaties meestal de pure alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking 15+ weergeven. Zie ook de tabel op het einde van deze themapagina waarin de alcoholconsumptie 15+ van Nederland vergeleken wordt met andere EU-landen.

Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking (bier, wijn, gedistilleerd en totaal) en per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder (totaal), 1960-2022 in liters pure alcohol (versie 24 april 2023) (79,2 kB)

-

2. Verkoopplaatsen en -kanalen alcohol

Verkoopplaatsen alcohol

Er zijn in Nederland volgens het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP naar schatting zo'n 70.000 plaatsen waar legaal alcohol verkocht of geschonken wordt. Het gaat om ruim 18.000 winkels, 6.000 online verkooppunten, ruim 30.000 commerciële horecabedrijven en bijna 16.000 kantines. Daarnaast wordt naar schatting jaarlijks op ruim 26.000 evenementen zwak-alcoholhoudende drank geschonken met een zogenaamde artikel 35 ontheffing (=evenementenontheffing voor maximaal 12 dagen).

Het Centraal Bureau voor de Statistiek schat het aantal verkooppunten van alcohol opvallend veel lager, namelijk op 43.200. SEO komt op een wat hoger aantal, namelijk 55.200 verkooppunten. Het verschil met STAP zit hem voornamelijk in het aantal winkels dat alcohol verkoopt.

CBS - Verkooppunten alcoholhoudende drank oktober 2019

SEO - Beschikbaarheid van alcohol (1,26 MB)

-

Tabel: Aantal verkoopplaatsen van alcohol (schatting)

*Er zijn ook duizenden commerciële horecabedrijven die géén vergunning hebben om alcohol te verstrekken, zoals veel koffiebarretjes, hamburgerrestaurants, broodjeszaken, shisha lounges, ijssalons, juicebars en hotels met alleen ontbijtservice. Het totale aantal commerciële horecabedrijven ligt ongeveer twee keer zo hoog.
**Een deel van de verenigingen en stichtingen met een eigen kantine, zal die niet zelf exploiteren, maar dat in handen hebben gegeven van iemand anders. In dat geval zal de gemeente geen paracommerciële vergunning verstrekken, maar een normale horecavergunning, alhoewel het een kantine betreft.

Verkoopkanalen alcohol

Maar 25% van alle alcohol die in Nederland wordt geconsumeerd, is gekocht in de horeca. De rest is gekocht in de detailhandel, vooral in de supermarkt.

Grafiek: Verkoopkanalen van alcohol, marktaandeel in %

Bronnen: gegevens over off-trade en on-trade Brewers of Europe, CEEV, Statista; gegevens over detailhandelskanalen Retail Insiders.

3. Alcoholgebruik schoolgaande jongeren

Peilstationsonderzoeken

Het Trimbos-instituut peilt sinds het midden van de jaren tachtig elke vier jaar in hoeverre leerlingen van klassen 7 en 8 van de basisschool en van het reguliere middelbare onderwijs ervaring hebben met alcohol, tabak, drugs en gokken. Dit gebeurt via het landelijke Peilstationsonderzoek scholieren, ook wel kortweg PEIL genoemd. De resultaten worden gepubliceerd in het rapport Jeugd en Riskant Gedrag.

Uit het Peilstationsonderzoek 2019 blijkt dat van de leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs:
- 13% ooit alcoholhoudende drank gedronken; jongens 19%, meisjes 7%.
- Een klein percentage leerlingen (2%) in de afgelopen maand nog alcohol heeft gedronken.

Uit het Peilstationsonderzoek 2019 blijkt dat van de scholieren van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs:
- 47% ooit alcohol heeft gedronken.
- 26% in de maand voorafgaande aan het onderzoek heeft gedronken.
- Voor de groep 16-jarige scholieren deze cijfers hoger liggen: 72% heeft ooit gedronken, 53% heeft de laatste maand gedronken.
- 25% tenminste één keer in het leven dronken of aangeschoten is geweest.
- 14% de afgelopen maand nog dronken is geweest.
- 19% in de afgelopen maand weleens 5 glazen of meer bij één gelegenheid heeft gedronken.
- Bier verreweg de meest populaire drank is onder jongens. Voor meisjes zijn wijn en bier even populair.
- Jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond minder vaak dan jongeren met een Nederlandse achtergrond ooit in het leven alcohol hebben gedronken (25% tegen 52%).
- Meisjes en jongens opvallend weinig verschillen m.b.t. dronkenschap en veel drinken in de afgelopen maand.

In 2021 is - net als in 2015, 2017 en 2019 - aanvullend ook onderzoek verricht naar studenten van 16, 17 en 18 jaar in het vervolgonderwijs (MBO en HBO). Uit dat onderzoek blijkt dat van de studenten van 16 t/m 18 jaar van het MBO en HBO:
- 79,4% ooit alcohol heeft gedronken en 67,3% dat in de afgelopen maand nog heeft gedaan.
- 19% van de studenten die de afgelopen maand nog dronken, meer dan 10 glazen op één weekenddag heeft gedronken.
- leerlingen van 16 en 17 jaar in het voortgezet onderwijs iets vaker ooit hebben gedronken en vaker de afgelopen maand hebben gedronken dan hun leeftijdgenoten in het MBO. Maar kijk je naar meer dan 10 glazen drinken in het weekend, dan drinken de MBO-ers duidelijk meer. Blijkbaar hangt alcoholgebruik ook samen met het soort onderwijs.

De gemiddelde leeftijd waarop scholieren gaan drinken was in 2019 13,3 jaar, waarop ze voor het eerst dronken worden 14,3 jaar en waarop ze beginnen met wekelijks drinken 14,4 jaar.

ESPAD-studie

Een deel van de gegevens uit het Peilstationsonderzoek scholieren wordt sinds 1999 gebruikt voor ESPAD, een internationale studie naar middelengebruik bij scholieren in het regulier onderwijs in de leeftijd van 15 en 16 jaar.

- Uit de gegevens van de ESPAD-studie 2019 blijkt dat Nederlandse jongeren wat ouder zijn als ze beginnen met drinken dan hun Europese leeftijdsgenoten. Van de Nederlandse 15-16 jarige scholieren heeft 23% voor hun 14e jaar al eens gedronken, terwijl het ESPAD gemiddelde 33% is.
- Nederlandse leerlingen staan echter redelijk hoog op de lijst als het gaat om hoe vaak ze de afgelopen maand alcohol hebben gedronken. Dat is gemiddeld 6,5 keer. Duitsland spant de kroon, Zweedse leerlingen drinken het minst vaak.
- Als Nederlandse leerlingen gevraagd wordt hoevéél ze dan drinken, klimmen ze naar de top van de 'ranglijst'. De 6,6 cl pure alcohol die Nederlandse jongeren tijdens hun laatste avond consumeerden (ruim 5 Nederlandse standaardglazen) wordt alleen door Deense en Noorse jongeren overtroffen. Deense leerlingen drinken bovendien vaak per maand, Noorse leerlingen juist beduidend minder.

Tabel: Aantal keren afgelopen maand gedronken en hoeveelheid laatste keer, scholieren 15/16 jaar

Bron: ESPAD 2019

HBSC-onderzoek

Het alcoholgebruik onder de schoolgaande jeugd (leerlingen in de hoogste klas van het basisonderwijs en leerlingen in het voortgezet onderwijs) is sinds 2001 ook elke 4 jaar gemeten in ket kader van de Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) studie. Aan het internationale HBSC-onderzoek doen inmiddels ruim 50 landen mee. In al die landen wordt in elk geval onderzoek gedaan onder 11-, 13- en 15-jarige scholieren. Door de internationale inbedding is het mogelijk om de gegevens van een deel van de Nederlandse leerlingen systematisch te vergelijken met die van kinderen in het buitenland.

Uit de Nederlandse HBSC 2021 studie onder leerlingen van groep 8 van de basisschool blijkt dat:
- 14,2% van de leerlingen in groep 8 ooit alcohol heeft gedronken.
- Dat het bij de jongens van groep 8 gaat om 15,7% en bij de meisjes om 12,7%.
- Maandelijks gebruik van alcohol bij 3,6% van deze groep voorkomt.
- Slechts 0,7% ooit dronken is geweest.

Verder blijkt uit het HBSC 2021 onderzoek onder 12 t/m 16 jarigen in het voortgezet onderwijs dat:
- 47,5% van de leerlingen ooit alcohol heeft gedronken, 27,8% in de laatste maand. 17,7% is ooit dronken geweest.
- Jongens en meisjes vrijwel even vaak ooit alcohol hebben gebruikt in hun leven.
- Van de 14-jarige leerlingen in het voortgezet onderwijs 25,9% de laatste maand heeft gedronken, van de 16-jarigen is dat 76%.
- Onder leerlingen van het voortgezet onderwijs die alcohol gebruiken, flink wordt gedronken: 74,7% heeft de afgelopen maand minimaal één keer vijf glazen of meer op één gelegenheid gedronken (ook wel bingedrinken genoemd).
- Van de drinkers in het voortgezet onderwijs 9,4% meer drinkt dan tien glazen alcohol op een weekenddag.
- Jongeren op het voortgezet onderwijs minder alcohol drinken dan jongeren op andere schoolniveaus.
- Jongeren met een migratieachtergrond minder vaak hebben gedronken, maar als zij drinken er geen verschil is in bingedrinken vergeleken met hun leeftijdgenoten zonder migratieachtergrond.
- Jongeren uit welvarende gezinnen vaker alcohol hebben gedronken dan hun leeftijdgenoten uit minder welvarende gezinnen. Zij bingedrinken ook vaker.
- Jongeren uit onvolledige gezinnen vaker alcohol drinken dan jongeren uit volledige gezinnen. Hun ouders stellen ook vaak minder strenge regels omtrent alcoholgebruik.

HBSC-Internationaal

Eens in de 4 jaar verschijnt, in samenwerking met de World Health Organization (WHO), het internationale HBSC-rapport, een rapport waarin de gezondheid en het welzijn van kinderen uit Europa wordt opgetekend.

De gegevens voor het meest recent internationale HBSC-onderzoek zijn verzameld in de jaren 2017/2018. Meer dan 200.000 scholieren van 11, 13 en 15 jaar uit 45 landen namen eraan deel. Uit het onderzoek blijkt dat de laatste decennia het alcoholgebruik zowel internationaal gezien als onder Nederlandse jongeren enorm is gedaald.

De cijfers laten zien dat Nederlandse 11- en 13- jarigen in 2017 (aanzienlijk) minder vaak alcohol dronken dan gemiddeld. Nederlandse 15-jarigen daarentegen dronken (ietsje) vaker dan de gemiddelde leeftijdgenoot in andere Europese landen.

• Het percentage Nederlandse 11- en 13-jarigen dat ooit alcohol had gedronken lag in 2017 onder het internationale gemiddelde (9 vs. 14% voor de 11-jarigen en 26 vs. 32% voor de 13-jarigen).
• Het percentage jongeren van 11 en 13 jaar dat in de laatste 30 dagen alcohol had gedronken, was ook lager dan Europees gemiddeld (2 vs. 5% voor de 11-jarigen, 9 vs. 14% voor de 13-jarigen.
• Het percentage Nederlandse 15-jarigen dat in 2017 ooit had gedronken lag daarentegen ietsje boven het internationale gemiddelde (62 vs. 59%).
• Ook het percentage jongeren van 15 jaar dat de laatste 30 dagen had gedronken was een beetje hoger dan gemiddeld (40 vs. 37%).

Gezondheidsmonitor Jeugd

Naast de hiervoor genoemde onderzoeken bestaat nog een derde vierjarig onderzoek: de Gezondheidsmonitor Jeugd. De Gezondheidsmonitor Jeugd geeft inzicht in de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van schoolgaande jongeren. Het onderzoek vindt sinds 2015 plaats en wordt uitgevoerd door alle GGD'en in samenwerking met GGD GHOR en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Daartoe worden vragenlijstonderzoek uitgezet in klas 2 en klas 4 van het voortgezet onderwijs.

Omdat alle GGD'en hun onderzoek op dezelfde wijze houden, is het mogelijk om de resultaten op landelijk, regionaal en (waar mogelijk) gemeenteniveau te vergelijken.

Uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2019 zijn voor wat betreft alcoholgebruik de volgende cijfers het vermelden waard:
- van de leerlingen van klas 2 heeft 37,4% ooit gedronken; bij leerlingen van klas 4 is dat 64,5%;
- het gebruik de afgelopen 4 weken is bij de leerlingen uit klas 2 10,7%, uit klas 4 40,5%;
- 5 glazen of meer bij één gelegenheid de afgelopen 4 weken kwam voor bij 6,2% van de leerlingen van klas 2 en bij 29,4% van klas 4.

Langetermijn trends Peilstationsonderzoeken

Zoals we hiervoor zagen worden er elke vier jaar Peilstationsonderzoeken gehouden. Dat biedt de mogelijkheid trends te zien. Daarbij moet wel met de volgende drie zaken rekening gehouden worden:

1. De onderzochte groep basisschoolleerlingen is uit de groepen 7 en 8. Dat wil zeggen dat zij 10 t/m 12 jaar oud zijn. Aan deze leerlingen zijn vragen gesteld over 'ooit-alcohol-gedronken' en 'laatste-maand-gedronken'. Omdat er niet eenduidig aan basisschoolleerlingen vragen zijn gesteld over 'bingedrinken', kan daarvan geen trend worden gegeven.

2. Voor wat betreft de schoolgaande jeugd van 12 t/m 16 jaar in het voortgezet onderwijs kan wel over een lange periode trends gegeven worden, zowel wat betreft 'ooit-alcohol-gedronken', 'laatste-maand-gedronken' en 'laatste-maand-binge-drinken'.

3. Het gebruik van alcohol door 16 t/m 18-jarige studenten in het vervolgonderwijs (MBO en HBO) is over de laatste 6 jaar bezien (2015-2021) over het algemeen stabiel, met uitzondering van 2017 toen het gebruik wat hoger lag.

Enkele opvallende cijfers:
- Tussen 2003 en 2019 is het alcoholgebruik onder leerlingen van de basisschool sterk afgenomen. In 2003 had de helft van de leerlingen van groepen 7 en 8 al wel eens gedronken, in 2019 heeft nog maar 13,3% van de leerlingen dat ooit gedaan.
- In 2003 dronk 18,9% van de leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool de maand voorafgaande aan het onderzoek, in 2019 was dat nog slechts 1,9%.
- Het percentage leerlingen van 12 t/m 19 jaar van het voortgezet onderwijs dat ooit alcohol heeft gedronken is vergeleken met 2003 spectaculair gedaald van 84,2% naar 46,6%. Het laagste percentage leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs dat 'ooit-alcohol had gedronken' was in 2015 (toen 45,4%).
- Het alcoholgebruik de laatste maand is bij deze groep leerlingen tussen 2003 en 2019 gedaald van 57,1% naar 26,2%.
- Bingedrinken onder drinkende leerlingen van 12 t/m 16 jaar is in 2019 hoger dan in 2003. In 2003 had 64,1% in de laatste maand wel eens meer dan vijf glazen bij één gelegenheid gedronken. In 2019 is dat 70,6%.
- In de periode 2015-2021 is het alcoholgebruik van 16 t/m 18 jarige studenten van het MBO en HBO (ooit-drinken en laatste-maand-drinken) eerst licht gestegen en daarna weer gedaald.
- Onder de drinkende studenten van 16 t/m 18 jaar is het percentage studenten dat zegt meestal op een 'drinkdag' in het weekend meer dan tien glazen alcohol te drinken, tussen 2015 en 2021 vrijwel onveranderd (rond de 20%).

Kortom:
Het alcoholgebruik (ooit en laatste maand) onder leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs is sinds 2003 eerst flink gedaald en sinds enkele jaren min of meer stabiel. Ook bij MBO- en HBO-studenten is het alcoholgebruik over de laatste 6 jaar gezien stabiel. Het percentage drinkende leerlingen van het voortgezet onderwijs dat regelmatig binge drinkt is in 2019 hoger dan in 2003.

Tabellen en grafiek trends ooit-alcohol-gedronken

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'ooit-alcohol-gedronken' door leerlingen van het basisonderwijs (in %)

Bronnen: Peilstationsonderzoek scholieren

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'ooit-alcohol-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bronnen: Peilstationsonderzoek scholieren.

Grafiek: Trendgegevens 2003-2019 voor 'ooit-alcohol-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

-

Tabel: 'Ooit-alcohol-gedronken' 2015-2021 door studenten van 16 t/m 18 jaar van het vervolgonderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bronnen: Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2015, 2017, 2019 en 2021.

Tabellen en grafiek trends laatste-maand-gedronken

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gedronken' door leerlingen van het basisonderwijs (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs, naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

Grafiek: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

Tabel: 'Laatste-maand-gedronken' 2015-2021 door studenten van 16 t/m 18 jaar van het vervolgonderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bronnen: Middelengebruik onder studenten van 16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO 2015, 2017, 2019 en 2021.

Tabel en grafiek laatste-maand-gebinged

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gebinged' door drinkende leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs, naar leeftijd en totaal (in %)

*Bingedrinken in dit onderzoek = afgelopen maand één keer of vaker 5 glazen of meer gedronken hebben op één gelegenheid
NB Deze vraag is alleen gesteld aan de leerlingen die aangaven de laatste maand gedronken te hebben.

Grafiek: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gebinged' door drinkende leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs, naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

-

Growing up unequal full report (48,9 MB)

Ranglijsten EU-lidstaten naar wekelijks alcoholgebruik 15-jarigen (107 kB)

Ontwikkeling in alcohol- en druggebruik onder 15- en 16-jarige scholieren 2011-2015 (104 kB)

Peilstationsonderzoek scholieren - basisonderwijs 2015 (609 kB)

Veranderingen in middelengebruik onder nederlandse scholieren (4,12 MB)

Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland (HBSC) (2,74 MB)

Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO (9,7 MB)

Middelengebruik onder studenten van 16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO 2019 (3,32 MB)

Middelengebruik onder studenten van 16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO 2021 (11,4 MB)

Jeugd en riskant gedrag 2019 (10,8 MB)

ESPAD report 2019 (11,0 MB)

Gezondheidsmonitor Jeugd: rivm.nl.

-

4. Alcoholgebruik alle jongeren

Jongeren van 12 t/m 17 jaar - CBS cijfers

Uit cijfers van het CBS over de leefstijl van Nederlanders van 12 jaar en ouder zijn gegevens te halen over het alcoholgebruik van jongeren van 12 t/m 17 jaar. Het gaat hierbij om alle jongeren, dus niet alleen om schoolgaande jongeren. Hieruit blijkt dat in 2022 naar eigen zeggen:
- 43,4% van de jongeren in de leeftijd 12 t/m 17 jaar ooit alcohol heeft gedronken;
- 32,9% van deze jongeren op het moment van onderzoek dronk;
- 10,5% ooit alcohol heeft gedronken, maar niet de laatste 12 maanden.

Van deze drinkende jongeren van 12 t/m 17 jaar was in 2022 - volgens het CBS - 15,4% een zware drinker. Daarvan is bij meisjes sprake als ze minstens één keer per week ten minste 4 glazen drinken; bij jongens gaat het om minstens één keer per week 6 glazen of meer. Diverse organisaties gebruiken voor het drinken van deze hoeveelheden op één gelegenheid de term bingedrinken, in plaats van zwaar drinken. De term bingedrinken wordt ook wel gebruikt voor op één gelegenheid 5 glazen of meer drinken.

Tabel: Alcoholgebruik jongeren 12 t/m 17 jaar, 2022, in %

Bron: cbs.nl.

Jongeren en jong-volwassenen van 16 t/m 25 jaar - EénVandaag

Uit een in 2018 gehouden onderzoek onder bijna duizend leden van 16 t/m 25 jaar van het Jongerenpanel van EénVandaag bleek 78% regelmatig te drinken.

Van die 78% jongeren en jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar die aangaven regelmatig te drinken:
- dronk 21% 10 glazen alcohol of meer per week;
- was 25% minstens eens per maand dronken;
- dronk 35% van de jongens minstens eens per maand 6 glazen alcohol binnen 2 uur;
- dronk 29% van de meisjes minstens eens per maand 4 glazen alcohol binnen 2 uur.

Kester - Onderzoek alcohol en jongeren - 2de versie (3,75 MB)

-

5. Gebruik van alcohol door jongeren en de opvattingen van ouders

Sinds 2014 is de leeftijdsgrens voor alcohol en tabak in Nederland 18 jaar. Vanaf dat moment mogen verkopers alleen alcohol en tabak verkopen aan jongeren boven de 18 jaar en mogen jongeren onder de 18 jaar geen alcohol bezitten op voor het publiek toegankelijke plaatsen. Er zijn veel onderzoeken gedaan naar de opvattingen van ouders over die grens van 18 jaar. Omdat in al deze onderzoeken de vraagstelling net iets anders is zijn de uitkomsten moeilijk vergelijkbaar. Zo wordt soms gevraagd naar de leeftijdsgrens voor alcohol én tabak, andere keren alleen naar de alcoholleeftijdsgrens. Het maakt ook uit aan wie de vragen gesteld worden: aan ouders van jongeren die opgenomen zijn geweest in een alcoholpoli, aan ouders met kinderen van 12 t/m 16 jaar of alleen aan ouders met kinderen in de leeftijd 16 en 17 jaar.

Hieronder wordt ingegaan op de resultaten van de twee meest recente onderzoeken hiernaar. Het eerste onderzoek is van het Trimbos-instituut en werd gehouden onder ouders van leerlingen van 12 t/m 16 jaar van vmbo, havo en vwo. Dit onderzoek werd uitgevoerd in 2021. Het onderzoek maakt op enkele onderdelen vergelijkingen met eerder uitgevoerde onderzoeken. Het tweede onderzoek betreft een onderzoek van EénVandaag in 2023 onder ouders met een kind van 16 of 17 jaar.

De belangrijkste conclusies van het Trimbos-onderzoek:

- 96% van de ouders ervaren een goede communicatie over alcohol drinken met hun kind.
- 70% van de ouders zegt dat hun kind zeker geen glas alcohol mag drinken. Overigens denkt iets minder dan de helft van de jongeren (48%) dat het thuis niet is toegestaan om één glas alcohol te drinken.
- 76% van de ouders denkt dat ieder weekend één of twee drankjes met alcohol drinken voor jongeren onder de 18 jaar (erg) schadelijk is.
- 33% van de ouders heeft in 2021 heeft een ‘niet drinken tot 18 jaar’-afspraak met hun kind gemaakt.
- 66% van de ouders heeft weleens alcohol gegeven aan hun kind.
- 39% van de ouders heeft meer dan één keer alcohol gegeven aan hun kind.
- Als ouders voor het eerst alcohol aan hun kind geven, het kind gemiddeld 14,8 jaar oud is. Dit kan zijn op een verjaardag of feestje, een feestdag, vakantie, kermis of carnaval.
- Laag of middelbaar opgeleide ouders hun kind vaker alcohol geven dan hoogopgeleide ouders.
- Ouders die geen ‘NIX 18'-afspraak hebben gemaakt met hun kind vaker alcohol aan hun kind geven dan ouders die deze afspraak wel hebben gemaakt.
- Ouders die het niet heel (erg) schadelijk vinden als minderjarigen ieder weekend 1 of 2 glazen alcohol drinken, hun kind vaker alcohol geven dan ouders die dit wel (erg) schadelijk vinden.
- Ouders uit de stad vaker strenge regels hebben over alcohol drinken dan ouders uit een dorp of platteland (74% vs. 67%).
- Ouders uit de stad vaker denken dat zij effectieve maatregelen kunnen nemen om te voorkomen dat hun kind (te) veel alcohol gaat drinken dan ouders uit een dorp of het platteland (69% vs. 63%).
- Ouders uit de stad vaker denken dat hun kind hun advies over niet drinken overneemt dan ouders uit een dorp of het platteland (73% vs. 67%).

Tabel: Opvattingen en regels van ouders van leerlingen van 12 t/m 16 jaar uit het voortgezet onderwijs over alcoholgebruik, 2007-2021, in %

-

Tabel: Regels van ouders van leerlingen van 12 t/m 16 jaar uit het voortgezet onderwijs over alcoholgebruik, 2021, in %

Bron: Ouders over middelengebruik 2021

Uit een in 2023 uitgevoerd kleinschaliger onderzoek van EénVandaag onder 935 ouders met een 16 of 17-jarig kind bleek dat de ouders van die wat oudere kinderen nog steeds heel tolerant zijn t.o.v. het alcoholgebruik van hun kroost: 56% van die 16- en 17-jarige kinderen mocht van hun ouders drinken. De meeste kinderen kregen de alcohol (thuis) van hun vader of moeder (58%) of van een ouder vriendje of vriendinnetje (59%).

Infographic Ouders die alcohol geven aan hun kind (1,86 MB)

Infographic Opvoeding over alcohol en tabak, verschillen tussen stad en dorp (150 kB)

Factsheet Peilstationsonderzoek Ouders 2019 (1,80 MB)

Ouders over middelengebruik etc. 2021 (5,07 MB)

-

6. Bestedingen aan uitgaan door jongeren

In 2020 besteedt – in vergelijking met 2016 - een lager percentage scholieren gemiddeld meer aan uitgaan. Dat blijkt uit cijfers van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Bijna de helft van de scholieren, 47%, geeft gemiddeld € 24 per maand uit aan uitgaan, café, discotheek, festival en concert. Dat was in 2016 nog 68% van de scholieren, die toen gemiddeld slechts € 16 besteedde.

44% van de jongens geeft geld uit aan uitgaan, gemiddeld € 26. Bij meisjes is dat 50%, die gemiddeld wat minder uitgeven dan de jongens, namelijk € 22. In 2016 gaven de jongens gemiddeld nog zo’n € 18 per maand aan uit, de meisjes gemiddeld € 14, dus ook minder dan de jongens.

Het percentage jongeren dat aan uitgaan geld uitgeeft stijgt met de leeftijd. Dat was zo in 2016 en is nog steeds zo in 2020. Wel is bij alle leeftijdsgroepen het percentage jongeren dat aan uitgaan geld uitgeeft gedaald.

Tabel: Jongeren die geld uitgeven aan uitgaan, 2016 en 2020 (in %)

-

Scholierenonderzoek 2016 (0,99 MB)

Scholierenonderzoek 2020 (709 kB)

-

7. Bezoeken SEH en ziekenhuisopnames i.v.m. comadrinken bij jongeren

Twee organisaties zijn meer dan 10 jaar geleden begonnen met het bijhouden van zorgdata over het aantal jonge patiënten met een alcoholintoxicatie ("comadrinken"). Hieronder nadere informatie over deze twee bronnen.

SEH-afdelingen

De belangrijkste bron met data over het aantal patiënten met alcoholintoxicatie dat behandeld wordt op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van een ziekenhuis is VeiligheidNL. Het gaat om schattingen gebaseerd op een registratiesysteem waaraan een selectie van ziekenhuizen in Nederland deelneemt. Deze ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland met een continu bezette SEH-afdeling. Dit maakt een schatting van cijfers op nationaal niveau mogelijk.

In 2021 ging het om een geschat aantal van 4.500 alcoholintoxicaties op alle SEH-afdelingen. 1.900 van deze comadrinkers was jonger dan 25 jaar, 900 jongeren zelfs onder de 18 jaar. De kans om met een alcoholintoxicatie bij de SEH terecht te komen is voor de laatstgenoemde leeftijdsgroep 79 per 100.000 personen.

In 2011 kwamen zo'n 3.000 jongeren onder de 25 jaar op de SEH als gevolg van een alcoholintoxicatie. In 2021 is dat dus gedaald naar 1.900. Vooral het coronajaar 2020 liet een daling zien. Die werd voornamelijk veroorzaakt door minder gevallen van alcoholintoxicatie in tijden van horecasluiting.

Gegevens kinderartsen

De tweede bron zijn de data van kinderarts Nico van der Lely en zijn collega's, verzameld door het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde in de periode 2007-2017.

Alle kinderartsen samen behandelden in 2017 860 jongeren onder de 18 jaar die in het ziekenhuis waren opgenomen na overmatig alcoholgebruik. Bij 671 van de 860 opgenomen jongeren was er sprake van coma door alcoholintoxicatie. Het ging om 50% jongens en 50% meisjes. Hun gemiddelde leeftijd bedroeg 15,4 jaar. Het hoogste gemeten alcoholpromillage was 3,8. Gemiddeld waren de jongeren 3,4 uur buiten bewustzijn.

In 2007 waren er 226 ziekenhuisopnamen van jongeren onder de 18 jaar i.v.m. een alcoholintoxicatie. In 2017 waren dat er - zoals we zagen - 671. De piek was in 2015. Toen waren er 726 ziekenhuisopnames i.v.m. comadrinken door minderjarigen.

In 2018 is de dataverzameling door het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde gestopt en leveren nog maar 12 ziekenhuizen gegevens aan Nico van der Lely. Deze cijfers zijn niet vergelijkbaar met die van 2017 (en eerder) en worden hier dan ook niet vermeld.

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2016 (422 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2017 (478 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2018 (517 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2019 (486 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2020 (1,08 MB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2021 (422 kB)

de Veld - Only just eighteen? (20,5 MB)

-

Tabellen

Tabel: Geschat aantal SEH-behandelingen i.v.m. alcoholintoxicatie, 2010-2021, jongeren onder de 18 jaar, afgerond op 100-tallen

Bron: VeiligheidNL

Tabel: Ziekenhuisopnames i.v.m. alcoholintoxicatie, 2007-2017, jongeren onder de 18 jaar

Bron: de Veld

Het aantal jongeren met alcoholintoxicatie dat kinderartsen tussen 2007 en 2017 in ziekenhuizen registreerden is beduidend lager dan het aantal jongeren met alcoholintoxicatie op de SEH-afdelingen in die jaren. Dat is omdat niet alle jongeren met een alcoholintoxicatie die op de SEH-afdelingen werden behandeld daarna in het ziekenhuis zijn opgenomen en door een kinderarts behandeld hoefden te worden.

8. Alcoholgerelateerde ongevallen en incidenten met jongeren

Alcohol speelde in 2010 een rol in 8,7% van door de politie geregistreerde incidenten met jongeren, zo bleek uit een studie van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP naar de alcoholincidenten in 5 gemeenten in de FoodValley regio. Het betrof onderzoek waarbij incidentgegevens van de politie Gelderland-Midden nader zijn geanalyseerd. In de helft van de incidenten ging het om agressief gedrag. Ruzie en inbraak scoorden ook hoog. De meeste incidenten vonden plaats op zaterdag en tussen 12 uur ’s nachts en 3 uur ’s nachts.

In een in 2018 gehouden enquête onder leden van het Opiniepanel van EenVandaag gaf 72% van 1.000 ondervraagde jongeren en jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar aan regelmatig alcohol te drinken. Van deze groep:
- had 43% blackouts (geheugengaten) gehad;
- was 27% gewond geraakt en
- was 4% bewusteloos geweest.

VeiligheidNL schat dat in 2021 500 jongeren onder de 18 jaar op de Spoedeisende Hulp (SEH) van ziekenhuizen zijn behandeld in verband met alcoholgerelateerde ongevallen en geweld. Verder zijn er 3.400 18-24-jarigen daarvoor behandeld, 6.600 25-54 jarigen en 5.100 55-plussers.

Politie Registratie Onderzoek (372 kB)

Onderzoek Alcohol en Jongeren - 2de versie (3,75 MB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2015 (417 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2016 (422 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2017 (478 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2018 (517 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2019 (486 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2020 (1,08 MB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2021 (422 kB)

-

9. Jongeren in de verslavingszorg

Relatief weinig jongeren/jongvolwassenen komen met een alcoholhulpvraag bij de verslavingszorg. Wel is - gecorrigeerd voor de bevolkingsopbouw - in de periode van 2005 tot en met 2015 het aantal hulpvragers onder de 25 jaar met 65% toegenomen van 20/100.000 naar 33/100.000 leeftijdsgenoten.

Opvallend is dat de hulpvraag van jongeren/jongvolwassenen in 2015 voor het eerst in jaren daalde. In vergelijking met 2014 waren er in 2015 20% minder jongeren/jongvolwassenen onder de 25 jaar met een alcoholhulpvraag. Nieuwe (voorlopige) cijfers geven aan dat het aandeel jongeren onder de 25 jaar de laatste jaren stabiel is en zo'n 4% bedraagt.

Tabel: Aantal alcoholhulpvragers bij de verslavingszorg onder de 25 jaar, 2005-2015

-

Alcoholhulpvraag in Nederland 2005-2014 (3,04 MB)

Kerncijfers Verslavingszorg 2015 (3,04 MB)

Tussenrapportage kerncijfers verslavingszorg 2016-2021 (0,96 MB)

-

10. Ouderen in de verslavingszorg

Alcohol blijft verantwoordelijk voor de grootste groep hulpvragers in de verslavingszorg. Van de bijna 65.000 hulpvragers in 2015 zijn er bijna 30.000 die met een primaire alcoholhulpvraag aankloppen.

Ongeveer 30% van deze groep is vrouw. De gemiddelde leeftijd van de groep alcoholhulpvragers was in 2015 ruim 46 jaar. 28% (ca. 8.225 personen) van de alcoholhulpvragers is 55+. Dit geeft aan dat het aandeel ouderen binnen de verslavingszorg groter is geworden.

Gecorrigeerd voor de bevolkingsopbouw is in de periode van 2005 tot en met 2015 het aantal hulpvragers onder 55+-ers gestegen van 136/100.000 naar 158/100.000 leeftijdsgenoten.

Tabel: Aantal alcoholhulpvragers bij de verslavingszorg 55+, 2005-2015

-

Nieuwe (voorlopige) cijfers geven aan dat de gemiddelde leeftijd van de 25.000 alcoholhulpvragers de afgelopen jaren licht is gestegen en nu 47 jaar bedraagt. 30% van de hulpvraag is nu 55+.

Factsheet Alcohol en ouderen 2014 (458 kB)

Alcoholhulpvraag in Nederland 2005-2014 (896 kB)

Kerncijfers verslavingszorg 2015 (3,04 MB)

Tussenrapportage kerncijfers verslavingszorg 2016-2021 (0,96 MB)

-

11. Drinkers, ex-drinkers, nooit-drinkers en personen die overmatig en/of zwaar drinken

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Trimbos-instituut blijkt dat in 2022 77,5% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder alcohol gebruikte, 12,4% van de volwassen bevolking is een ex-drinker, 10,1% een nooit-drinker.

Verder blijkt dat in 2022 6,5% van de volwassen Nederlanders – volgens eigen opgave - overmatig drinkt en 8,3% zwaar. Er is overlap tussen deze groepen; 3,8% van de volwassen Nederlanders drinkt overmatig én zwaar. Dat betekent dus dat 11% van de 18-plussers (dat zijn 1.571.882 Nederlanders) aangeeft overmatig en/of zwaar te drinken.

Overmatig drinken betreft het drinken van meer dan 14 glazen (vrouwen) of meer dan 21 glazen (mannen) alcohol per week. Zwaar drinken betreft het drinken van minstens één keer per week meer dan 4 glazen (vrouwen) of meer dan 6 glazen (mannen) alcohol op één dag.

Tabel: Drinkers, ex-drinkers, nooit-drinkers en personen die overmatig en/of zwaar drinken, volwassen bevolking Nederland, 2018-2022

-

Relatie met inkomen en opleiding

Inkomen

Uit onderstaande tabel blijkt:
a. dat naarmate Nederlanders een hoger inkomen hebben de kans groter is dat ze alcohol gebruiken;
b. het percentage personen dat meer dan 1 glas per dag drinkt stijgt naarmate het inkomen toeneemt;
c. onder de Nederlanders met de laagste inkomens die wèl drinken, een hoger percentage overmatige of zware drinker is dan onder de Nederlanders met meer inkomen.

Tabel: Drinkers, personen die meer drinken dan 1 glas, overmatige en zware drinkers, naar inkomensgroep in 2022

-

Dit fenomeen verklaart mogelijk wat in de wetenschap de ‘alcohol harm paradox’ wordt genoemd. Dat is het gegeven dat in de hogere SES-groepen weliswaar een hoger percentage regelmatige alcoholgebruikers zijn, maar de laagste SES-groep meer getroffen wordt door alcoholgerelateerde schade.

Opleidingsniveau

Er zijn ook cijfers van het CBS beschikbaar over overmatig en zwaar alcoholgebruik naar opleidingsniveau. Uit die cijfers (zie onderstaande tabel) zijn dezelfde conclusies te trekken als we hierboven zagen, namelijk:
a. naarmate Nederlanders een hogere opleiding hebben, de kans groter is dat ze alcohol gebruiken;
b. het percentage personen dat meer drinkt dan 1 glas per dag toeneemt naarmate de opleiding hoger is;
c. onder Nederlanders met een laag of middelbaar opleidingsniveau die wèl drinken, een hoger percentage overmatig of zwaar drinkt dan onder de hoog opgeleiden.

Dit is niet erg verwonderlijk. Er is immers in Nederland een duidelijke relatie tussen opleidingsniveau en hoogte van het inkomen.

Tabel: Drinkers, personen die meer drinken dan 1 glas, overmatige en zware drinkers, naar opleidingsniveau in 2022

Bron: cbs.

-

12. Volwassen Nederlanders die meer drinken dan het GR-advies, per GGD-regio en per gemeente

In 2020 (het eerste coronajaar) werd door de meerderheid van de Nederlanders (56,6%) van 18 jaar en ouder méér gedronken dan in de alcoholrichtlijn van de Gezondheidsraad wordt geadviseerd. Die alcoholrichtlijn luidt: "Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag." Dat blijkt uit de cijfers per GGD-regio uit de Gezondheidsmonitor 2020 van de GGD-en, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Alleen in Zuid-Holland Zuid en Flevoland hield een meerderheid van de volwassenen zich aan de GR-richtlijn. Het hoogste aantal volwassenen dat zich niet aan de GR-richtlijn hield was te vinden in de Gooi en Vechtstreek (60,8%), Hollands Noorden, Brabant-Zuid Oost, Hart van Brabant en Kennemerland.

Kijken we naar gemeenten dan zien we dat Laren, Edam-Volendam en Tubbergen hoog scoren v.w.b. het percentage volwassenen dat meer drinkt dan de GR adviseert. In Alblasserdam, Lelystad, Krimpen a/d IJssel en Hardinxveld-Giessendam houden veel volwassenen zich wèl aan de GR-richtlijn.

Tabel: Percentage volwassen Nederlanders dat méér drinkt dan het GR-advies, 2020, per GGD-regio

Bron: volksgezondheidenzorg.info.

Bevolking 18+ die drinkt boven de richtlijn 2020, per gemeente, alfabetisch (206 kB)

-

13. Riskante drinkers en drinkers met een alcoholstoornis

In de vorige twee paragrafen zijn onder meer cijfers opgenomen over het aantal zware drinkers en het aantal drinkers dat méér drinkt dan de Gezondheidsraad adviseert. De indeling van die drinkers is uitsluitend op basis van de hoeveelheid glazen alcohol die zij (zeggen te) drinken. Er worden in de literatuur ook indelingen gebruikt gebaseerd op het drinkgedrag of op basis van de problemen die een drinker ondervindt (of zegt te ondervinden) als gevolg van zijn of haar alcoholgebruik. In deze paragraaf gaan we in op twee Nederlandse studies naar het percentage riskant alcoholgebruikers en naar het percentage drinkers met een alcoholstoornis.

Riskant gebruik

In november 2018 heeft het Trimbos-instituut een nieuw begrip geïntroduceerd: riskant alcoholgebruik. Riskant alcoholgebruik is gekoppeld aan een bepaalde AUDIT-score, namelijk 8 punten of hoger. Het gaat niet primair om de hoeveelheid alcohol die gedronken wordt, maar men kijkt of de persoon in kwestie door zijn drinkgedrag problemen rapporteert, bijvoorbeeld verplichtingen niet na kunnen komen, spijt hebben van het alcoholgebruik of van anderen het advies krijgen om minder te drinken.

Gegevens over riskant gebruik worden door het Trimbos-instituut, het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verzameld als onderdeel van de Leefstijl Monitor A Middelen.

Uit de meting in 2022 blijkt dat 13,5% van de volwassenen een riskante alcoholgebruiker is op basis van zijn/haar AUDIT-score. Dit betreft meer mannen (18,7%) dan vrouwen (8,7%). Dit betekent dat er 1.929.127 riskante gebruikers van 18 jaar en ouder in Nederland zijn.

- Riskant alcoholgebruik komt het meest voor in de leeftijdscategorie 18-29 jaar en neemt vanaf 30 jaar duidelijk af met de leeftijd.
- Alcoholgebruikers met een hoog opleidingsniveau zijn vaker een riskante drinker dan degenen met een laag opleidingsniveau.
- Het percentage riskante alcoholgebruikers was in 2022 even hoog als in 2016. In de coronajaren was dat percentage iets lager.

Factsheet riskant alcoholgebruik in Nederland (2,48 MB)

Alcoholgebruik in Nederland, cijfers 2022 (516 kB)

-

NEMESIS-studie

Een deel van de mensen die riskant drinken heeft een alcoholstoornis. Dat is een stoornis uit DSM5, het handboek voor psychiaters. De stoornis wordt gekenmerkt door flinke beperkingen als gevolg van het alcoholgebruik, zoals controleverlies, onthoudingsverschijnselen of het opgeven van sociale activiteiten. De stoornis wordt vastgesteld met een klinisch instrument (de Composite International Diagnostic Interview; CIDI).

Uit de NEMESIS-3 studie onder 6.194 Nederlanders van 18 tot 75 jaar naar psychische gezondheid in de periode 2019-2022, blijkt dat 12,8% van de Nederlanders ooit in het leven een alcoholstoornis heeft gehad en 5,4% de afgelopen 12 maanden.

Tabel: Nederlanders 18-75 jaar met alcoholstoornis, 2019-2022, NEMESIS-3

-

NEMESIS-2 (2,26 MB)

NEMESIS-3: trimbos.nl.

-

14. Alcoholgebruik zwangere vrouwen

Het percentage vrouwen dat alcohol gebruikt tijdens de zwangerschap lijkt de afgelopen decennia aanzienlijk gedaald. Toen in 2005 de Gezondheidsraad haar advies over "Risico's van alcoholgebruik bij conceptie, zwangerschap en borstvoeding" opstelde werd nog geschat dat 35% tot 50% van de vrouwen tijdens de zwangerschap alcohol gebruikte.

Latere schattingen spraken van 22,4% in 2007 en 19,2% in 2010.

Begin 2016 is de factsheet ‘Alcoholgebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding’ verschenen. Het is een uitgave van TNO, opgesteld in opdracht van het Trimbos-instituut en met financiering van het ministerie van VWS. Daarin wordt het percentage vrouwen dat in 2015 drinkt tijdens de zwangerschap geschat op 8,9%.

Tabel: Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap (2005-2015)

-

Het Trimbos-instituut onderzoekt sinds 2016 het middelengebruik van zwangeren meer systematisch. Sinds dat jaar bestaat de Monitor middelengebruik en zwangerschap.

Uit dit onderzoek bleek dat in 2016 44,2% van de moeders dronk voor ze zwanger werden en 4,7% vanaf het moment dat ze wisten zwanger te zijn. In 2018 waren die cijfers 44,2% en 4,2%. In 2021 was dat 42,7% en 2,6%. In de laatste monitor (die van 2021) is ook gekeken naar het alcoholgebruik in de weken tussen conceptie en het moment waarop de vrouw wist zwanger te zijn. In die periode blijkt 24% van de vrouwen alcohol te hebben gebruikt.

Tabel: Alcoholgebruik in de 4 weken vóór de bevruchting, in de periode tussen de bevruchting en bevestiging van de zwangerschap en ná bevestiging van de zwangerschap, in % (2016-2021)

-

Risico's van alcoholgebruik tijdens conceptie, zwangerschap en borstvoeding (1,04 MB)

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap en borstvoeding (221 kB)

Factsheet Monitor zwangerschap en middelengebruik 2016 (2,38 MB)

Factsheet Monitor middelengebruik en zwangerschap 2018 (485 kB)

Factsheet Monitor middelengebruik en zwangerschap 2021 (9,50 MB)

-

15. Alcoholgerelateerde sterfte

Een vraag die vaak gesteld wordt is: hoeveel mensen sterven er in Nederland direct of indirect als gevolg van alcoholgebruik? Er zijn twee belangrijke informatiebronnen: het Global Information System on Alcohol and Health en de Global Burden of Disease Study. We zullen hierna op beide bronnen ingaan.

Global Information System on Alcohol and Health

Het Global Information System on Alcohol and Health van de World Health Organization bevat veel cijfers over alcoholgebruik, morbiditeit en mortaliteit. Helaas zijn de meest recente schattingen van de sterfte als gevolg van alcoholgebruik vrij oud: ze hebben betrekking op 2016.

De cijfers in de GISAH-database hebben met name betrekking op enige belangrijke alcoholgerelateerde doodsoorzaken, zoals levercirrose, ongevallen en kanker. Ook is een totaalcijfer opgenomen: 5,7% van de sterfte bij mannen en 1,7% van de sterfte bij vrouwen zou in Nederland in 2016 alcoholgerelateerd zijn geweest.

Tabel: GISAH-schatting alcoholgerelateerde sterfte, Nederland 2016

Bron: GISAH.

Global Burden of Disease Study

De Global Burden of Disease Study is een zeer uitgebreide studie, gefinancierd door de Bill and Melinda Gates Foundation. De studie wordt gecoördineerd door het Institute for Health Metrics and Evaluation van de Universiteit van Washington.

Uit de risicoanalyse van het gebruik van alcohol in het kader van de GBD 2019 blijkt dat er in Nederland in 2019 naar schatting 8.339 sterfgevallen mede toe te schrijven waren aan het gebruik van alcohol. De resultaten zijn in oktober 2020 gepubliceerd in een bijlage bij een artikel in het gerenommeerde tijdschrift The Lancet en sinds 2023 ook te vinden op de database van GBD: GBD Compare.

De GBD-onderzoekers hebben ook berekend hoeveel sterfte is vermeden als gevolg van alcoholgebruik. Zeer matig gebruik heeft volgens deze onderzoekers bij oudere bevolkingsgroepen een licht beschermend effect op het krijgen van bepaalde ziekten en voorkomt dus sterfte. De vermeden sterfte door alcoholgebruik betrof in Nederland in 2019 volgens de GBD-onderzoekers 672 gevallen van coronaire hartziekten en 100 gevallen van diabetes.

Alcoholgebruik was dus een factor in 8.339 sterfgevallen, maar vermeed er tegelijkertijd 772. De geschatte "netto-sterfte" was in Nederland in 2019 dus 7.567.

Tabel: GBD-schatting alcohol als risicofactor om te overlijden, Nederland 2019

Global Burden of 87 risk factors - supplement 2b (140 MB)

Ook te vinden op GBD Compare

De verschillen tussen de beide schattingen van de GISAH en van GBD 2019 zijn fors. STAP is dan ook van oordeel dat een nieuwe poging moet worden gedaan om op basis van alle beschikbare wetenschappelijke bronnen zorgvuldig na te gaan welke cijfers het meest realistisch zijn.

16. Alcoholaccijnzen

-Bij bier bepaalt niet het alcoholpercentage het tarief, maar het extractgehalte van het bier. Het extractgehalte wordt uitgedrukt in graden Plato (°P). Hiermee wordt het gehalte van opgeloste stoffen die in het stamwort van het bier zitten bedoeld, plus het gehalte van de stoffen die na de gisting aan het bier zijn toegevoegd. Dit systeem vervalt met ingang van 1 januari 2024. Vanaf dan wordt accijns geheven op grond van het alcoholgehalte.
- Bij wijn waren er verschillende accijnstarieven voor mousserende wijn (als champagne en prosecco) en niet-mousserende wijn (ook wel stille wijn genoemd). Dat onderscheid is in 2017 komen te vervallen. Zowel bij mousserende als bij stille wijnen bepaalt het alcoholgehalte van de betreffende wijn de uiteindelijke accijnsafdracht. Verder is er een speciale accijns voor tussenproducten zoals port, sherry en vermout.
- Bij gedistilleerde dranken wordt de accijns geheven als een vast bedrag per hectoliter pure alcohol.
Over de accijns wordt BTW geheven en wel het hoogste tarief van 21%.

Meer informatie over alcoholaccijns is te vinden op de themapagina Nationaal beleid. Een overzicht van accijnstarieven in de EU-lidstaten is te vinden op de themapagina Europees beleid.

Zowel het Ministerie van Financiën als het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceren gegevens over accijnsopbrengsten. Het Ministerie van Financiën registreert de kasontvangsten, de cijfers van het CBS betreffen de ontvangsten op transactiebasis, dat wil zeggen op het moment waarop de activiteit plaatsvindt die tot de belastingschuld leidt. Hieronder zijn de CBS cijfers opgenomen.

Accijnsopbrengsten 2000-2022 volgens CBS (versie april 2023) (47,7 kB)

-

17. Rijden onder invloed

Het aantal door de politie geregistreerde gevallen van rijden onder invloed nam tussen 2007 en 2017 opvallend af. In 2007 ging het om 61.003 geregistreerde gevallen van rijden onder invloed, in 2017 waren dat er nog maar 25.775. Maar vanaf 2018 steeg het aantal weer en zelfs heel stevig. Overigens wel met een behoorlijke terugval in de coronajaren 2020 en 2021.

De stijging heeft hoogst waarschijnlijk voor een belangrijk deel te maken met het feit dat het vanaf 1 juli 2017 voor de politie mogelijk is om naast de handhaving met voorlopige selectiemiddelen op alcoholgebruik ook met andere voorlopige selectiemiddelen (zoals de speekseltester en het onderzoek van de oog- en spraakfuncties en de psychomotorische functies) op rijden onder invloed van drugs te controleren.

Maar het is niet alleen het drugsgebruik in het verkeer dat zorgt voor de hoge aantallen "rijders onder invloed" de laatste jaren. Dat weten we uit onderzoek dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat eens in de paar jaar laat uitvoeren om inzicht te krijgen in het percentage automobilisten dat in weekendnachten met een bloed alcoholgehalte (BAG) van 0,5‰ of meer achter het stuur kruipt. Uit deze onderzoeken blijkt ook een gunstige ontwikkeling van het alcoholgebruik in het verkeer tijdens weekendnachten in de periode 2002-2017 (van 4,1% in 2002 naar 1,4% in 2017) en in de periode daarna een forse stijging, tot 2,6% in 2022. Het aandeel zware overtreders (BAG>1,3‰) is zelfs gestegen van 0,1% in 2017 naar 0,6% in 2022.

In het meest recente onderzoek naar rijden onder invloed in weekendnachten (2022) staan ook de cijfers over het percentage Nederlandse verkeersdeelnemers dat zèlf aangeeft in de afgelopen twaalf maanden met een motorvoertuig aan het verkeer te hebben deelgenomen onder invloed van drank (meer dan toegestaan), drugs of riskante medicatie (met gele sticker). Daaruit blijkt dat 5% het afgelopen jaar heeft gereden onder invloed van meer alcohol dan wettelijk toegestaan, 4% nam deel aan het verkeer onder invloed van medicatie met een gele sticker en 1% onder invloed van drugs. Het gaat hier dus om zelfrapportage. Alles wijst erop dat rijden onder invloed van drugs een probleem is, maar dat rijden onder invloed van alcohol nog steeds vaak voorkomt.

De precieze aantallen doden en gewonden door alcoholongevallen zijn niet bekend. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) heeft daarom enkele jaren terug het aandeel verkeersdoden als gevolg van alcohol geschat op basis van de aandelen bestuurders met een BAG boven de limiet in weekendnachten en op basis van de risicocijfers per BAG-klasse.
De uitkomst is dat in 2015 naar schatting 12%-23% van de verkeersdoden in Nederland het gevolg is van alcohol, ofwel 75-140 verkeersdoden. Het aantal ernstig gewonde verkeersslachtoffers a.g.v. alcohol in dat jaar wordt op 2.556-4.899 geschat. Zie de tabel op het einde van deze paragraaf.

Rijden onder invloed 2002-2013 (305 kB)

Rijden onder invloed in Nederland 2002-2017 (718 kB)

Rijden onder invloed in Nederland 2006-2019 (596 kB)

Rijden onder invloed in Nederland 2006-2022 (460 kB)

Houwing - Schatting van het aandeel verkeersdoden als gevolg van rijden onder invloed van alcohol (247 kB)

Houwing - Het werkelijk aandeel verkeersdoden als gevolg van alcohol (1,01 MB)

-

Tabel: Door de politie geregistreerde gevallen van rijden onder invloed 2002-2022

* Cijfers vanaf 2010 afgerond.
Bronnen: cbs.nl en politie.nl.

-

Tabel: Bestuurders met bloedalcoholgehalte van 0,5 promille of hoger gedurende weekendnachten 2002-2022 (indien beschikbaar is het cijfer van de nieuwe weging gebruikt)

-

Tabel: Schatting verkeersslachtoffers a.g.v. alcohol 1999-2015
(cijfers vooral o.b.v. studies van Houwing e.a.)

-

18. Alcoholverstrekking jongeren

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft sinds 2015 vijfmaal landelijk mysteryshop onderzoek laten uitvoeren, waarbij jongeren van 17 jaar (2015/2016/2018/2020/2022) aankooppogingen deden.

In de onderzoeken van 2015 en 2016 werd gebruik gemaakt van een andere indeling van de bezochte categorieën alcoholverstrekkers dan in 2018, 2020 en 2022. Die laatste onderzoeken waren gedetailleerder. Hierdoor kunnen de nalevingscijfers van 2015 en 2016 niet een-op-een vergeleken worden met de nalevingscijfers van 2018 en 2020 en 2022. In onderstaande tabel wijken de categorieën alcoholverstrekkers daarom enigzins af van die in de onderzoeksrapporten.

Uit de tabel blijkt dat in 2015 het gewogen gemiddelde nalevingspercentage (excl. thuisbezorgkanalen) 21,5% was en in 2022 39,4%. Er is dus de afgelopen 7 jaar enige verbetering in de naleving. Maar nog steeds worden de regels van de Alcoholwet maar bij 4 op de 10 aankopen van jongeren nageleefd en lukt het dus 6 op de 10 alcohol te kopen.

Tabel: Percentage bedrijven dat de leeftijdsgrens correct naleeft per verstrekkingskanaal, 2015 - 2022

-

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft ook laten kijken naar de kans dat jongeren van 15 jaar alcohol kunnen kopen, vóór de leeftijdsgrensverhoging per 1 januari 2014 en erna. Doel was om te kijken of die leeftijdsgrensverhoging effect heeft gehad op de kans dat een 15-jarige alcohol kan kopen. Uit de cijfers blijkt dat het voor jongeren van 15 jaar in 2016 moeilijker was om aan alcohol te komen dan vóór 2014.

Tabel: Gemiddelde naleving bij aankooppogingen van 15-jarige mystery-shoppers 2011-2016

VWS heeft ook onderzoek laten doen naar de naleving van de leeftijdsgrenzen bij diverse takken van sport.

Tabel: Percentage sportkantines dat de leeftijdsgrens juist naleeft, per sport, 2017

-

Factsheet De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door supermarkten, slijterijen, horecagelegenheden, cafetaria’s en sportkantines in 2013, 2014 en 2015 (578 kB)

Factheet De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door verkopers in horecagelegenheden, supermarkten, slijterijen, cafetaria's en sportkantines in 2017 (635 kB)

Alcoholverkoop aan jongeren 2011 (666 kB)

Alcoholverkoop aan jongeren 2013 (950 kB)

Alcohol- en tabaksverkoop aan jongeren 2015 (586 kB)

Alcohol en tabaksverkoop aan jongeren 2016 (780 kB)

Landelijk onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens in 2018 (2,19 MB)

Landelijk onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens in 2020 (1,19 MB)

Het effect van de verhoging van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar (295 kB)

Naleving leeftijdsgrens alcohol in sportkantines (327 kB)

-

19. Sancties wegens overtreding drankwetgeving en verbod op openbare dronkenschap

Indien een verstrekker zich niet aan de drankwetgeving houdt, kan een gemeente gebruik maken van verschillende wettelijke instrumenten. Het gaat hierbij onder meer om het opleggen van een bestuurlijke boete, het geven van een bestuurlijke waarschuwing, het intrekken of schorsen van een vergunning, het opleggen van een last onder dwangsom en het tijdelijk stilleggen van de verstrekking bij recidive (three strikes out). Indien het gaat om een overtreding die wordt geconstateerd door de toezichthouders van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, dan is het wettelijk instrumentarium beperkter. Dit geldt bijvoorbeeld bij overtredingen van de regels rond prijsacties en overtredingen door verkopers op afstand.

Jongeren die zich niet aan de Alcoholwet houden (door alcohol aanwezig te hebben op een voor het publiek toegankelijke plaats) kunnen een boete krijgen, een Halt-straf of een waarschuwing. Volwassenen die alcohol wederverstrekken aan minderjarigen kunnen sinds 1 juli 2021 ook een boete krijgen.

In het Wetboek van Strafrecht staat in artikel 453 een verbod op het kennelijk dronken zijn op de openbare weg (inclusief parken). Artikel 426 stelt riskant gedrag in staat van dronkenschap strafbaar. Op overtreding van artikel 453 staat een boete van €100, op overtreding van artikel 426 een van €400.

Tabel: Sancties opgelegd aan ondernemers wegens overtreding drankwetgeving, 2013 - 2015

-

Tabel: Sancties opgelegd aan ondernemers wegens overtreding van de regels rond prijsacties en rond de leeftijdsgrens verkoop op afstand, juli 2021 - juli 2022

-

Tabel: Sancties opgelegd aan jongeren wegens overtreding artikel 45 Drank- en Horecawet/Alcoholwet, 2014 - 2021

-

Tabel: Boetes voor openbare dronkenschap, 2013-2022

-

Zicht op toezicht (872 kB)

cjib.nl.

Boetes voor openbare dronkenschap

Factsheet inspectieresultaten NVWA 21-22 (594 kB)

-

20. Maatschappelijke en private kosten en baten

In 2013 kostte alcoholgebruik de Nederlandse samenleving netto 2,3 tot 4,2 miljard euro. Dat blijkt uit een recent herziene kosten-batenanalyse van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en drie andere onderzoeksinstituten. Als ook de private kosten worden meegenomen in de berekening, zoals de kosten van voortijdige sterfte en verlies aan kwaliteit van leven, dan waren de nettokosten in 2013 4,2 tot 6,1 miljard.

Productiviteitsverlies en de inzet van politie en justitie zijn de grootste kostenposten. De inkomsten uit accijnzen en niet uitgekeerde pensioenen zijn grote posten aan de baten-kant.

Tabel: Maatschappelijke en private kosten en baten van alcoholgebruik in Nederland in 2013 (in euro's)

-

Maatschappelijk kosten baten analyse RIVM (herziene versie) (2,34 MB)

21. Nederland in vergelijking met andere EU-landen

N.B. Let op: in sommige tabellen is het Verenigd Koninkrijk dat op 1 februari 2020 de Europese Unie verliet, nog opgenomen!

Tabel: Leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - januari 2018

Uit bovenstaande tabel blijkt dat alle landen in de Europese Unie alcoholleeftijdsgrenzen kennen. De meest voorkomende grens is 18 jaar, zowel voor winkelverkoop als voor horeca. Slechts 7 landen kennen een grens lager dan 18 jaar voor zwak-alcoholhoudende drank; 4 landen kennen een lagere grens dan 18 jaar voor sterke drank. De tabel geeft de leeftijdsgrenzen zoals die gelden vanaf 1 januari 2018. Zoals bekend heeft het Verenigd Koninkrijk de EU inmiddels verlaten.

Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - januari 2018 (188 kB)

Status report on alcohol and health in 35 European countries 2013 (7,43 MB)

-

Tabel: Overzicht geregistreerde consumptie per hoofd 15+ in EU-lidstaten in 1970, 2000, 2014 en 2019

Uit bovenstaande WHO-cijfers blijkt dat in 2019 in de EU Griekenland, Zweden en Italië de landen waren waar per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder het minste alcohol werd gedronken. In Litouwen, Tsjechië en Letland werd het meeste per 15+-er gedronken. De tabel betreft het geregistreerde alcoholgebruik in liters pure alcohol.

Overzicht geregistreerde alcoholconsumptie per hoofd 15+ in EU-lidstaten (126 kB)

-

Tabel: Percentage van de bevolking in EU-lidstaten dat bingedrinkt (2016)

-

Uit bovenstaande tabel blijkt dat het percentage bingedrinkers in de verschillende EU-lidstaten sterk uiteenloopt. Het hoogste percentage 15+-ers dat bingedrinkt was in 2016 te vinden in Litouwen, het laagste in Malta. In alle landen is het percentage bingedrinkers onder 15 tot en met 19-jarigen hoger dan onder alle inwoners van 15 jaar en ouder.

In Nederland is er sprake van bingedrinken bij ruim een kwart van de bevolking van 15 jaar en ouder. Bij jongeren van 15-19 is dat 30%. Kijk je alleen naar de drinkers dan zie je dat een kleine 40% van de alcoholgebruikers bingedrinkt. Bij jongeren is dat de helft.

Tabel: Overzicht accijnstarieven in EU-lidstaten in euro's per hectoliter bier, wijn en gedistilleerd (consumptiesterkte) (meest gangbare tarief) per 1 januari 2023

Grafiek: Accijnstarieven in EU-lidstaten in euro's per hectoliter bier, wijn en gedistilleerd (consumptiesterkte) (meest gangbare tarief) per 1 januari 2023

Uit bovenstaande tabel en grafiek blijkt dat alle landen in de Europese Unie accijns heffen op gedistilleerde dranken en op bier (overigens ook op tussenproducten). Bijna de helft van de EU-landen heft ook accijns op (mousserende) wijn.

-

Tabel: Overzicht maximaal toegestane bloedalcoholgehaltes in het verkeer in EU-lidstaten (in ‰)

Uit bovenstaande tabel blijkt dat slechts zes van de 27 EU-landen een standaard bloedalcoholgehalte van 0,2‰ of lager hadden. 19 lidstaten hadden een limiet van 0,5‰, terwijl Litouwen 0,4‰ had. Veel landen hebben ook bovengrenzen voor professionele en/of beginnende bestuurders vastgesteld. Het meest recent Malta en Letland die voor beginnende bestuurders de grens op 0,2‰ hebben gezet.

Tabel: Overzicht alcoholrichtlijnen voor volwassenen in EU-lidstaten (max. aantal grammen alcohol)

Zoals uit bovenstaande tabel zijn er 3 landen die geen alcoholrichtlijn hebben. Van de landen die wel een alcoholrichtlijn hebben behoort die van de Gezondheidsraad ("Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag") tot de laagste. Voor mannen is het de allerlaagste. Voor vrouwen behoort het tot een groep van 8 landen die vrouwen adviseert 10 gram of minder alcohol per dag te drinken.

Recent nieuws

Ongezonde leefstijl oorzaak wereldwijde stijging kankergevallen bij 50-min (6 september 2023)
Alcoholgebruik vergroot het risico op suïcidaal gedrag (6 september 2023)
In Utrecht wordt alcoholleeftijdsgrens slecht nageleefd (30 augustus 2023)
Terrasonderzoek: Amsterdam relatief goedkope terrasstad (22 augustus 2023)
Leeftijdsgrens wordt in Bergen slecht nageleefd (3 augustus 2023)
EénVandaag: Ouders onveranderd tolerant, maar ook steeds bewuster van de risico's (3 augustus 2023)
Bierverkopen Heineken in het slop (1 augustus 2023)
Minder bierverkopen in 2de kwartaal 2023 (27 juli 2023)
Feiten en cijfers over alcohol (26 juli 2023)
In Nederland speelt alcohol een rol bij 18,1% van alle verdrinkingsdoden (24 juli 2023)
28.000 meldingen van overlast door alcohol en drugs in eerste halfjaar (18 juli 2023)
43% jongvolwassenen in Dinkelland is zware drinker (6 juli 2023)
Slechts 27% van de Nederlanders associeert alcohol met ongezond (3 juli 2023)
63% deelnemers enquête vóór alcoholverbod of strengere regels sportkantines (29 juni 2023)
Accijnsopbrengsten in eerste kwartaal 25% gestegen (23 juni 2023)
Trimbos: 11% volwassenen drinkt overmatig en/of zwaar; 13,5% drinkt riskant (20 juni 2023)
Bier op terras flink duurder (6 juni 2023)
Krat bier in de aanbieding 35% duurder sinds stuntverbod (31 mei 2023)
Minder kleine brouwers (30 mei 2023)
Nederlander positief over alcoholvoorlichting, maar drinkers verwachten dat het weinig effect op henzelf zal hebben (8 mei 2023)
Nederlander laat bier staan door slecht weer (5 mei 2023)
Grote rol alcohol in seksueel grensoverschrijdend gedrag in het studentenleven (22 april 2023)
1 op de 10 volwassenen wil minder alcohol drinken (20 april 2023)
Aantal doden door drugs en drank in het verkeer fors toegenomen (17 april 2023)
Alcoholgebruik veroorzaakt vaak schade aan derden (13 april 2023)
Minder overmatige drinkers maar te vroeg om conclusies te trekken (31 maart 2023)
Groningen en Twente scoren slecht wat alcoholgebruik jongvolwassenen betreft (28 maart 2023)
PERSBERICHT. Bezoek aan de supermarkt en alcoholreclame in de media: bron van stress voor veel (ex-)verslaafden (27 maart 2023)
45% van de hulpvraag in de verslavingszorg betreft alcoholproblematiek (21 maart 2023)
Jongeren zijn gemiddeld 14,8 jaar als ze voor het eerst alcohol krijgen van hun ouders (9 maart 2023)
Factsheet over 30 jaar alcoholbeleid gericht op jongeren tot en met 16 jaar (9 maart 2023)
Alle gecontroleerde sportclubs in Helmond schenken alcohol aan minderjarigen (2 maart 2023)
Heineken verkoopt 7% meer bier, ondanks hogere prijzen (15 februari 2023)
Voedselconsumptiepeiling komt met nieuwe nalevingscijfers Gezondheidsraad-richtlijn (9 februari 2023)
Dronken bestuurder deelscooter vaker gepakt, aantal rijontzeggingen stijgt (5 februari 2023)
Schade door alcoholgebruik nog altijd onderschat (3 februari 2023)
Supermarkten en slijters merken populariteit Dry January (31 januari 2023)
Zorgt Dry January voor drukte bij alcoholvrije slijterij? (26 januari 2023)
Biermarkt bijna terug op niveau 2019 (26 januari 2023)
Alcoholvrije drank in de praktijk geen alternatief voor alcoholhoudende drank (20 januari 2023)
Jongeren onder de 18 komen in Fryslân makkelijk aan alcohol (20 januari 2023)
Volgens meeste Telegraaflezers is alcohol een gevaar voor de gezondheid (19 januari 2023)
Podcast over alcohol van universiteit van Nederland (18 januari 2023)
Onevenredig hoge bestuurlijke boete door rechtbank gematigd (16 januari 2023)
In 2022 ruim 43.400 gevallen van rijden onder invloed (16 januari 2023)
70% eens met de stelling dat alcoholgebruik een groter probleem is dan vuurwerk (2 januari 2023)