Feiten en cijfers

Op deze themapagina staan enkele belangrijke bronnen met cijfers over het alcoholgebruik en alcoholgerelateerde problemen in Nederland. Het beoogt geen compleet overzicht te geven van het beschikbare cijfermateriaal.

Aan de orde komen:
- Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking
- Verkoopplaatsen en -kanalen alcohol
- Alcoholgebruik schoolgaande jongeren
- Alcoholgebruik alle jongeren
- Gebruik van alcohol door jongeren en de opvattingen van ouders
- Bestedingen aan uitgaan door jongeren
- Bezoeken SEH en ziekenhuisopnames (o.m. voor comadrinken) bij jongeren
- Alcoholgerelateerde ongevallen en incidenten met jongeren
- Jongeren in de verslavingszorg
- Ouderen in de verslavingszorg
- Drinkers, overmatige drinkers, ex-drinkers, nooit-drinkers en personen die meer drinken dan het GR-advies
- Nederlanders 19+ die méér drinken dan het GR-advies, per GGD-regio en per gemeente
- Nederlanders met alcoholstoornissen / problematisch gebruik / riskant gebruik
- Alcoholgebruik zwangere vrouwen
- Alcoholgerelateerde sterfte
- Alcoholaccijnzen
- Rijden onder invloed
- Alcoholverstrekking jongeren
- Sancties wegens overtreding drankwetgeving en verbod op openbare dronkenschap
- Maatschappelijke en private kosten en baten
- Nederland in vergelijking met andere EU-landen
- Recent nieuws

1. Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking

Grafiek: Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking vanaf 0 jaar, 1960-2019 (bier, wijn, gedistilleerd en totaal, allemaal in liters pure alcohol)

Deze grafiek geeft de ontwikkeling van de alcoholconsumptie per gemiddelde Nederlander (inclusief niet-drinkers en kinderen) weer in liters pure alcohol. De onderste 3 lijnen geven de liters pure alcohol aan die in de vorm van bier, van wijn en van gedistilleerde drank beschikbaar kwamen. Deze drie cijfers zijn ook opgeteld: dat is de bovenste lijn. Die geeft dus de totale hoeveelheid pure alcohol die per Nederlander voor consumptie beschikbaar kwam.

-

Hieronder de link naar de tabel met de achterliggende cijfers en de cijfers over het alcoholgebruik per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder. Dit omdat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en ook andere internationale organisaties meestal de pure alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking 15+ weergeven. Zie ook de tabel op het einde van deze themapagina waarin de alcoholconsumptie 15+ van Nederland vergeleken wordt met andere EU-landen.

Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking (bier, wijn, gedistilleerd en totaal) en per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder (totaal), 1960-2019 in liters pure alcohol (versie 22 januari 2021) (76,6 kB)

-

2. Verkoopplaatsen en -kanalen alcohol

Verkoopplaatsen alcohol

Er zijn in Nederland volgens het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP anno 2020 naar schatting bijna 70.000 plaatsen waar legaal alcohol verkocht of geschonken wordt. Het gaat om ruim 18.000 winkels, 4.000 online verkooppunten, 30.000 commerciële horecabedrijven en 17.700 kantines. Daarnaast wordt naar schatting jaarlijks op 26.000 evenementen zwak-alcoholhoudende drank geschonken met een zogenaamde artikel 35 ontheffing (=evenementenontheffing voor maximaal 12 dagen).

Het Centraal Bureau voor de Statistiek schat het aantal verkooppunten van alcohol opvallend veel lager, namelijk op 43.200. SEO komt op een wat hoger aantal, namelijk 55.200 verkooppunten. Het verschil met STAP zit hem voornamelijk in het aantal winkels dat alcohol verkoopt.

CBS - Verkooppunten alcoholhoudende drank oktober 2019

SEO - Beschikbaarheid van alcohol (1,26 MB)

-

Tabel: Aantal verkoopplaatsen van alcohol (schatting)

*Er zijn ook duizenden commerciële horecabedrijven die géén vergunning hebben om alcohol te verstrekken, zoals veel koffiebarretjes, hamburgerrestaurants, broodjeszaken, shisha lounges, ijssalons, juicebars en hotels met alleen ontbijtservice. Het totale aantal commerciële horecabedrijven ligt ongeveer twee keer zo hoog.
**Een deel van de verenigingen en stichtingen met een eigen kantine, zal die niet zelf exploiteren, maar dat in handen hebben gegeven van iemand anders. In dat geval zal de gemeente geen paracommerciële vergunning verstrekken, maar een normale horecavergunning, alhoewel het een kantine betreft.

Verkoopkanalen alcohol

Maar 25% van alle alcohol die in Nederland wordt geconsumeerd, is gekocht in de horeca. De rest is gekocht in de detailhandel, vooral in de supermarkt.

Grafiek: Verkoopkanalen van alcohol, marktaandeel in %

Bronnen: gegevens over off-trade en on-trade Brewers of Europe, CEEV, Statista; gegevens over detailhandelskanalen Retail Insiders.

3. Alcoholgebruik schoolgaande jongeren

Peilstationsonderzoeken

Het Trimbos-instituut peilt sinds het midden van de jaren tachtig elke vier jaar in hoeverre leerlingen van klassen 7 en 8 van de basisschool en van het reguliere middelbare onderwijs ervaring hebben met alcohol, tabak, drugs en gokken. Dit gebeurt via het landelijke Peilstationsonderzoek scholieren. De resultaten worden gepubliceerd in het rapport Jeugd en Riskant Gedrag.

Uit het Peilstationsonderzoek 2019 blijkt dat van de leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs:
- 13% ooit alcoholhoudende drank gedronken; jongens 19%, meisjes 7%.
- Een klein percentage leerlingen (2%) in de afgelopen maand nog alcohol heeft gedronken.

Uit het Peilstationsonderzoek 2019 blijkt dat van de scholieren van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs:
- 47% ooit alcohol heeft gedronken.
- 26% in de maand voorafgaande aan het onderzoek heeft gedronken.
- Voor de groep 16-jarige scholieren deze cijfers hoger liggen: 72% heeft ooit gedronken, 53% heeft de laatste maand gedronken.
- 25% tenminste één keer in het leven dronken of aangeschoten is geweest.
- 14% de afgelopen maand nog dronken is geweest.
- 19% in de afgelopen maand weleens 5 glazen of meer bij één gelegenheid heeft gedronken (het zogenaamde binge drinken).
- Bier verreweg de meest populaire drank is onder jongens. Voor meisjes zijn wijn en bier even populair.
- Jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond minder vaak dan jongeren met een Nederlandse achtergrond ooit in het leven alcohol hebben gedronken (25% tegen 52%).
- Meisjes en jongens opvallend weinig verschillen m.b.t. dronkenschap en binge drinken in de afgelopen maand.

In 2019 is - net als in 2015 en 2017 - aanvullend ook onderzoek verricht naar studenten van 16, 17 en 18 jaar in het vervolgonderwijs (MBO en HBO). Uit dat onderzoek blijkt dat van de studenten van 16 t/m 18 jaar van het MBO en HBO:
- 80,3% ooit alcohol heeft gedronken en 68,2% dat in de afgelopen maand nog heeft gedaan.
- 18,5% meer dan 10 glazen op één weekenddag heeft gedronken.
- studenten van 16 jaar in het vervolgonderwijs vaker ooit hebben gedronken en vaker de laatste maand hebben gedronken dan hun leeftijdgenoten in het voortgezet onderwijs. Bij ooit-gebruik is dat 5,7 procentpunten meer, bij laatste-maand-gebruik 10,4 procentpunt. Blijkbaar hangt alcoholgebruik ook samen met het soort onderwijs.

De gemiddelde leeftijd waarop scholieren gaan drinken was in 2019 13,3 jaar, waarop ze voor het eerst dronken worden 14,3 jaar en waarop ze beginnen met wekelijks drinken 14,4 jaar.

ESPAD-studie

Een deel van de gegevens uit het Peilstationsonderzoek scholieren wordt sinds 1999 gebruikt voor ESPAD, een internationale studie naar middelengebruik bij scholieren in het regulier onderwijs in de leeftijd van 15 en 16 jaar.

- Uit de gegevens van de ESPAD-studie 2019 blijkt dat Nederlandse jongeren wat ouder zijn als ze beginnen met drinken dan hun Europese leeftijdsgenoten. Van de Nederlandse 15-16 jarige scholieren heeft 23% voor hun 14e jaar al eens gedronken, terwijl het ESPAD gemiddelde 33% is.
- Nederlandse leerlingen staan echter redelijk hoog, namelijk op de dertiende plaats, als het gaat om hoe vaak ze de afgelopen maand alcohol hebben gedronken. Dat is gemiddeld 6,5 keer. Duitsland spant de kroon, Zweedse leerlingen drinken het minst vaak.
- Als Nederlandse leerlingen gevraagd wordt hoevéél ze dan drinken, klimmen ze naar plek drie op de 'ranglijst'. De 6,6 cl pure alcohol die Nederlandse jongeren tijdens hun laatste avond consumeerden (ruim 5 Nederlandse standaardglazen) wordt alleen door Deense en Noorse jongeren overtroffen. Deense leerlingen drinken bovendien vaak per maand, Noorse leerlingen juist beduidend minder.

HBSC-onderzoek

Het alcoholgebruik onder de schoolgaande jeugd (leerlingen in de hoogste klas van het basisonderwijs en leerlingen in het voortgezet onderwijs) is in 2005, 2009, 2013 en 2017 ook gemeten in de Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) studie. Deze studie maakt deel uit van het internationale HBSC-onderzoek waaraan inmiddels ruim 40 landen meedoen. In al die landen wordt in elk geval onderzoek gedaan onder 11-, 13- en 15-jarige scholieren. Door de internationale inbedding is het mogelijk om de gegevens van een deel van de Nederlandse leerlingen systematisch te vergelijken met die van kinderen in het buitenland.

Uit de Nederlandse HBSC 2017 studie onder leerlingen van groep 8 van de basisschool (gemiddeld 11,5 jaar) blijkt dat:
- 8% van de leerlingen in groep 8 ooit alcohol heeft gedronken.
- Dat het bij de jongens van groep 8 gaat om 12,6% en bij de meisjes om 4,2%.
- Maandelijks gebruik van alcohol bij 1,7% van deze groep voorkomt.
- Slechts 0,8% ooit dronken is geweest.

Verder blijkt uit het HBSC 2017 onderzoek onder 12 t/m 16 jarigen in het voortgezet onderwijs dat:
- Bijna 45% van de leerlingen ooit alcohol heeft gedronken, 25% in de laatste maand. 16% is ooit dronken geweest.
- Jongens vaker ooit alcohol hebben gebruikt in hun leven dan meisjes.
- Van de 15-jarige leerlingen in het voortgezet onderwijs 40% de laatste maand heeft gedronken, van de 16-jarigen is dat 50%.
- Onder leerlingen die alcohol gebruiken, flink wordt gedronken. Bijna een derde is recent dronken geweest en ruim 70% dronk in de afgelopen maand meer dan vijf glazen alcohol bij één gelegenheid (bingedrinken).
- Van de drinkers 10% meer drinkt dan tien glazen alcohol op een weekenddag.
- Jongens grotere hoeveelheden drinken dan meisjes.
- Voor drinkende jongeren geldt: hoe lager het schoolniveau, des meer er wordt gedronken.
- Jongeren met een migratieachtergrond minder vaak hebben gedronken, maar als zij drinken er geen verschil is in hoeveelheid vergeleken met hun leeftijdgenoten zonder migratieachtergrond.
- Jongeren uit welvarende gezinnen vaker ooit of de laatste maand alcohol hebben gedronken dan hun leeftijdgenoten uit minder welvarende gezinnen.
- Jongeren uit onvolledige gezinnen vaker alcohol drinken, zowel ooit als in de laatste maand, dan jongeren uit volledige gezinnen. Ook meer dan 10 glazen alcohol op een weekenddag drinken komt in deze groep vaker voor.

HBSC-Internationaal

Eens in de 4 jaar verschijnt, in samenwerking met de World Health Organization (WHO), het internationale HBSC-rapport, een rapport waarin de gezondheid en het welzijn van kinderen uit Europa wordt opgetekend.

De gegevens voor het meest recent internationale HBSC-onderzoek zijn verzameld in de jaren 2017/2018. Meer dan 200.000 scholieren van 11, 13 en 15 jaar uit 45 landen namen eraan deel. Uit het onderzoek blijkt dat de laatste decennia het alcoholgebruik zowel internationaal gezien als onder Nederlandse jongeren enorm is gedaald.

De cijfers laten zien dat Nederlandse 11- en 13- jarigen in 2017 (aanzienlijk) minder vaak alcohol dronken dan gemiddeld. Nederlandse 15-jarigen daarentegen dronken (ietsje) vaker dan de gemiddelde leeftijdgenoot in andere Europese landen.

• Het percentage Nederlandse 11- en 13-jarigen dat ooit alcohol had gedronken lag in 2017 onder het internationale gemiddelde (9 vs. 14% voor de 11-jarigen en 26 vs. 32% voor de 13-jarigen).
• Het percentage jongeren van 11 en 13 jaar dat in de laatste 30 dagen alcohol had gedronken, was ook lager dan Europees gemiddeld (2 vs. 5% voor de 11-jarigen, 9 vs. 14% voor de 13-jarigen.
• Het percentage Nederlandse 15-jarigen dat in 2017 ooit had gedronken lag daarentegen ietsje boven het internationale gemiddelde (62 vs. 59%).
• Ook het percentage jongeren van 15 jaar dat de laatste 30 dagen had gedronken was een beetje hoger dan gemiddeld (40 vs. 37%).

Langetermijn trends

Zoals we hiervoor zagen worden er elke vier jaar Peilstationsonderzoeken gehouden. Dat biedt de mogelijkheid trends te zien. Daarbij moet wel met de volgende drie zaken rekening gehouden worden:

1. De onderzochte groep basisschoolleerlingen is uit de groepen 7 en 8. Dat wil zeggen dat zij 10 t/m 12 jaar oud zijn. Aan deze leerlingen zijn vragen gesteld over 'ooit-alcohol-gedronken' en 'laatste-maand-gedronken'. Omdat er niet eenduidig aan basisschoolleerlingen vragen zijn gesteld over 'bingedrinken', kan daarvan geen trend worden gegeven.

2. Voor wat betreft de schoolgaande jeugd van 12 t/m 16 jaar in het voortgezet onderwijs kan wel over een lange periode trends gegeven worden, zowel wat betreft 'ooit-alcohol-gedronken', 'laatste-maand-gedronken' en 'laatste-maand-binge-drinken'.

3. Het is niet mogelijk een langetermijn trend te geven van het gebruik van alcohol bij 16 t/m 18-jarigen in het vervolgonderwijs (MBO en HBO). Er zijn immers alleen gegevens beschikbaar vanaf 2015. Er is dus alleen mogelijk te kijken naar de ontwikkeling de laatste paar jaar.

Enkele opvallende cijfers:
- Tussen 2003 en 2019 is het alcoholgebruik onder leerlingen van de basisschool sterk afgenomen. In 2003 had de helft van de leerlingen van groepen 7 en 8 al wel eens gedronken, in 2019 heeft nog maar 13,3% van de leerlingen dat ooit gedaan.
- In 2003 dronk 18,9% van de leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool de maand voorafgaande aan het onderzoek, in 2019 was dat nog slechts 1,9%.
- Het percentage leerlingen van 12 t/m 19 jaar van het voortgezet onderwijs dat ooit alcohol heeft gedronken is vergeleken met 2003 spectaculair gedaald van 84,2% naar 46,6%. Het laagste percentage leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs dat 'ooit-alcohol had gedronken' was in 2015 (toen 45,4%).
- Het alcoholgebruik de laatste maand is bij deze groep leerlingen tussen 2003 en 2019 gedaald van 57,1% naar 26,2%.
- Bingedrinken onder drinkende leerlingen van 12 t/m 16 jaar is in 2019 hoger dan in 2003. In 2003 had 64,1% in de laatste maand wel eens meer dan vijf glazen bij één gelegenheid gedronken. In 2019 is dat 70,6%.
- In de periode 2015-2019 is het alcoholgebruik van 16 t/m 18 jarige studenten van het MBO en HBO (ooit-drinken en laatste-maand-drinken) eerst licht gestegen en daarna weer gedaald.
- Het percentage 16- t/m 18-jarige drinkende studenten dat meer dan 10 glazen op een weekenddag drinkt is – net als in 2015 - 18,5%. Onder 16-jarige drinkende studenten is het gebruik van meer dan 10 glazen alcohol op een weekenddag gedaald van 22% in 2017 naar 14,7% in 2019 (dat is significant).

Kortom:
Het alcoholgebruik (ooit en laatste maand) onder leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs is sinds 2003 eerst flink gedaald en sinds enkele jaren min of meer stabiel. Het percentage drinkende leerlingen van het voortgezet onderwijs dat regelmatig binge drinkt is in 2019 hoger dan in 2003. Er kan geen lange termijn trend worden gegeven m.b.t. het alcoholgebruik bij studenten in het vervolgonderwijs.

Tabellen en grafiek trends ooit-alcohol-gedronken

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'ooit-alcohol-gedronken' door leerlingen van het basisonderwijs (in %)

Bronnen: Peilstationsonderzoek scholieren

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'ooit-alcohol-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bronnen: Peilstationsonderzoek scholieren en HBSC.

Grafiek: Trendgegevens 2003-2019 voor 'ooit-alcohol-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

-

Tabel: 'Ooit-alcohol-gedronken' 2015-2019 door studenten van 16 t/m 18 jaar van het vervolgonderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bronnen: Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2015, 2017 en 2019.

Tabellen en grafiek trends laatste-maand-gedronken

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gedronken' door leerlingen van het basisonderwijs (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs, naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

Grafiek: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gedronken' door leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

Tabel: 'Laatste-maand-gedronken' 2015-2019 door studenten van 16 t/m 18 jaar van het vervolgonderwijs naar leeftijd en totaal (in %)

Bronnen: Middelengebruik onder studenten van 16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO 2015, 2017 en 2019.

Tabel en grafiek laatste-maand-gebinged

Tabel: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gebinged' door drinkende leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs, naar leeftijd en totaal (in %)

*Bingedrinken = afgelopen maand één keer of vaker 5 glazen of meer gedronken hebben op één gelegenheid
NB Deze vraag is alleen gesteld aan de leerlingen die aangaven de laatste maand gedronken te hebben.

Grafiek: Trendgegevens 2003-2019 voor 'laatste-maand-gebinged' door drinkende leerlingen van 12 t/m 16 jaar van het voortgezet onderwijs, naar leeftijd en totaal (in %)

Bron: Peilstationsonderzoek scholieren

-

Growing up unequal full report (48,9 MB)

Ranglijsten EU-lidstaten naar wekelijks alcoholgebruik 15-jarigen (107 kB)

Ontwikkeling in alcohol- en druggebruik onder 15- en 16-jarige scholieren 2011-2015 (104 kB)

Peilstationsonderzoek scholieren - basisonderwijs 2015 (609 kB)

Veranderingen in middelengebruik onder nederlandse scholieren (4,12 MB)

Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland (HBSC) (2,74 MB)

Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO (9,7 MB)

Middelengebruik onder studenten van 16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO 2019 (3,32 MB)

Jeugd en riskant gedrag 2019 (10,8 MB)

ESPAD report 2019 (11,0 MB)

-

4. Alcoholgebruik alle jongeren

Jongeren van 12 t/m 17 jaar - CBS cijfers

Uit cijfers van het CBS over de leefstijl van Nederlanders van 12 jaar en ouder zijn gegevens te halen over het alcoholgebruik van jongeren van 12 t/m 17 jaar. Het gaat hierbij om alle jongeren, dus niet alleen om schoolgaande jongeren. Hieruit blijkt dat in het coronajaar 2020 naar eigen zeggen:
- 37,8% van de jongeren in de leeftijd 12 t/m 17 jaar ooit alcohol heeft gedronken;
- 27,8% van deze jongeren op het moment van onderzoek dronk;
- 10,0% ooit alcohol heeft gedronken, maar niet de laatste 12 maanden.

Van deze drinkende jongeren van 12 t/m 17 jaar was in 2020 - volgens het CBS - 14,5% een zware drinker. Daarvan is bij meisjes sprake als ze minstens één keer per week ten minste 4 glazen drinken; bij jongens gaat het om minstens één keer per week 6 glazen. De CBS-term 'zwaar drinken' is dus vergelijkbaar met de term 'binge drinken' die het Trimbos hanteert. Het CBS legt de grens echter niet bij 5 glazen, maar bij 4 glazen voor meisjes en 6 glazen voor jongens.

Tabel: Alcoholgebruik jongeren 12 t/m 17 jaar, 2020, in %

Bron: cbs.nl.

Jongeren en jong-volwassenen van 16 t/m 25 jaar - EénVandaag

Uit een in 2018 gehouden onderzoek onder bijna duizend leden van 16 t/m 25 jaar van het Jongerenpanel van EénVandaag bleek 78% regelmatig te drinken.

Van die 78% jongeren en jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar die aangaven regelmatig te drinken:
- dronk 21% 10 glazen alcohol of meer per week;
- was 25% minstens eens per maand dronken;
- dronk 35% van de jongens minstens eens per maand 6 glazen alcohol binnen 2 uur;
- dronk 29% van de meisjes minstens eens per maand 4 glazen alcohol binnen 2 uur.

Kester - Onderzoek alcohol en jongeren - 2de versie (3,75 MB)

-

5. Gebruik van alcohol door jongeren en de opvattingen van ouders

Sinds 2014 is de leeftijdsgrens voor alcohol en tabak in Nederland 18 jaar. Vanaf dat moment mogen verkopers alleen alcohol en tabak verkopen aan jongeren boven de 18 jaar en mogen jongeren onder de 18 jaar geen alcohol bezitten op voor het publiek toegankelijke plaatsen. Er zijn veel onderzoeken gedaan naar de opvattingen van ouders over die grens van 18 jaar. Omdat in al deze onderzoeken de vraagstelling net iets anders is zijn de uitkomsten moeilijk vergelijkbaar. Zo wordt soms gevraagd naar de leeftijdsgrens voor alcohol én tabak, andere keren alleen naar de alcoholleeftijdsgrens. Het maakt ook uit aan wie de vragen gesteld worden: aan ouders van jongeren die opgenomen zijn geweest in een alcoholpoli, aan alle ouders met kinderen vanaf 12 jaar of alleen aan ouders met kinderen in de leeftijd 16 en 17 jaar. Het lijkt erop dat met name deze laatsten minder streng zijn.

Enkele recente studies:

Reinier de Graaf / UT
De ouders van jongeren die vanwege overmatig alcoholgebruik in een ziekenhuis werden opgenomen zijn strenger geworden. Gaf in 2011 25% van de ouders geen toestemming om te drinken, in 2017 deed 51% van de ouders dit.

EénVandaag
Een vrij recent cijfer over opvattingen van ouders (augustus 2018) komt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 2.500 ouders van 16- en 17-jarige kinderen van het Opiniepanel. Daaruit blijkt dat 56% van deze ouders van 16- en 17-jarigen het hun kind nog steeds toestaat voor z'n 18de alcohol te drinken, 17% staat het zelfs toe in openbare ruimtes (wat verboden is).

Panelwizard
78,2% van de ouders met thuiswonende kinderen tussen de 12 en 17 jaar vindt het ‘normaal’ dat je pas mag roken en drinken vanaf 18 jaar. Dat bleek eind 2018 uit onderzoek van PanelWizard in opdracht van het ministerie van VWS.
Uit dat onderzoek, dat tot nu toe nog niet openbaar gemaakt is, bleek dat in de eerste jaren ná de nieuwe leeftijdsgrens (1 januari 2014) het voor ouders nog wel eens onwennig was om het gesprek over roken en drinken te openen. Dat is anno 2018 duidelijk niet meer het geval: 98,3% van de ouders heeft er geen probleem mee. Voor veel gezinnen blijkt aan tafel tijdens het eten het populairste moment om over drinken te praten (38%).

Peilstationsonderzoek 2019
In december 2020 kwam het Trimbos-instituut met de resultaten van een landelijk onderzoek naar de opvattingen van ouders van leerlingen in het vmbo, havo en vwo. Het onderzoek is onderdeel van het Peilstationsonderzoek scholieren. De resultaten van het onderzoek zijn v.w.b. alcohol als volgt:
• Bijna alle ouders (95%) vinden dat zij makkelijk met hun kind kunnen praten over hun opvattingen over alcohol drinken. Dit is hoger vergeleken met 2007 (86%).
• Vergeleken met 2007 zijn ouders in 2019 strenger wat betreft het alcoholgebruik van hun kind. Vanaf 2015 is deze stijging echter gestagneerd.
• Het percentage ouders dat denkt dat hun maatregelen om te voorkomen dat hun kind (te veel) gaat drinken zin hebben, steeg tussen 2007 (55%) en 2015 (73%) maar daalde in 2019 naar 66%.
• In 2019 hebben meer ouders (38%) een ‘niet drinken tot 18 jaar’-afspraak met hun kind dan in 2015 (29%).
• Drie op de vier ouders (77%) denken dat het schadelijk is voor jongeren onder de 18 jaar om ieder weekend één of twee drankjes te drinken. Dit is hoger dan in 2007 (51%).
• Ouders die geen alcohol drinken zijn positiever over de invloed die zij hebben op het alcoholgebruik van hun kind dan ouders die zelf (dagelijks) drinken. Ook hebben de niet-drinkende ouders doorgaans strengere regels en hebben zij vaker een ‘niet drinken tot 18 jaar’-afspraak met hun kind vergeleken met ouders die zelf (dagelijks) drinken.

Tabel: Regels van ouders van leerlingen van 12 t/m 16 jaar uit het voortgezet onderwijs over alcoholgebruik, 2019, in %

Peilstationsonderzoek Ouders 2019.

Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2017 (398 kB)

Kester - Onderzoek Alcohol en Jongeren (EénVandaag) (3,75 MB)

Factsheet Peilstationsonderzoek Ouders 2019 (1,80 MB)

-

6. Bestedingen aan uitgaan door jongeren

In 2020 besteedt – in vergelijking met 2016 - een lager percentage scholieren gemiddeld meer aan uitgaan. Dat blijkt uit cijfers van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Bijna de helft van de scholieren, 47%, geeft gemiddeld € 24 per maand uit aan uitgaan, café, discotheek, festival en concert. Dat was in 2016 nog 68% van de scholieren, die toen gemiddeld slechts € 16 besteedde.

44% van de jongens geeft geld uit aan uitgaan, gemiddeld € 26. Bij meisjes is dat 50%, die gemiddeld wat minder uitgeven dan de jongens, namelijk € 22. In 2016 gaven de jongens gemiddeld nog zo’n € 18 per maand aan uit, de meisjes gemiddeld € 14, dus ook minder dan de jongens.

Het percentage jongeren dat aan uitgaan geld uitgeeft stijgt met de leeftijd. Dat was zo in 2016 en is nog steeds zo in 2020. Wel is bij alle leeftijdsgroepen het percentage jongeren dat aan uitgaan geld uitgeeft gedaald.

Tabel: Jongeren die geld uitgeven aan uitgaan, 2016 en 2020 (in %)

-

Scholierenonderzoek 2016 (0,99 MB)

Scholierenonderzoek 2020 (709 kB)

-

7. Bezoeken SEH en ziekenhuisopnames (o.m. voor comadrinken) bij jongeren

Twee organisaties zijn meer dan 10 jaar geleden begonnen met het bijhouden van zorgdata over het aantal jonge patiënten met een alcoholintoxicatie ("comadrinken"). Hieronder nadere informatie over deze twee bronnen.

SEH-afdelingen

De belangrijkste bron met data over het aantal patiënten met alcoholintoxicatie dat behandeld wordt op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van een ziekenhuis is VeiligheidNL. Het gaat om schattingen gebaseerd op een registratiesysteem waaraan een selectie van ziekenhuizen in Nederland deelneemt. Deze ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland met een continu bezette SEH-afdeling. Dit maakt een schatting van cijfers op nationaal niveau mogelijk.

In 2019 ging het om een geschat aantal van 6.500 alcoholintoxicaties op alle SEH-afdelingen. 45% van deze comadrinkers (2.900) was jonger dan 25 jaar, ruim 20% (1.400 jongeren) zelfs onder de 18 jaar. Bij de groep 12-17 jaar gaat het om 115 alcoholintoxicaties per 100.000 inwoners.

Het aantal SEH-bezoeken als gevolg van alcoholvergiftiging is in 10 jaar tijd toegenomen met 31%. De stijging werd vooral veroorzaakt door de leeftijdsgroep 25-54 jaar. Bij de leeftijdsgroep 12-17 jaar is er de laatste 10 jaar geen significante stijging te zien.

Gegevens kinderartsen

De tweede bron zijn de data van kinderarts Nico van der Lely en zijn collega's, verzameld door het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde in de periode 2007-2017.

Alle kinderartsen samen behandelden in 2017 860 jongeren onder de 18 jaar die in het ziekenhuis waren opgenomen na overmatig alcoholgebruik. Bij 671 van de 860 opgenomen jongeren was er sprake van coma door alcoholvergiftiging (intoxicatie). Het ging om 55% jongens en 45% meisjes. Hun gemiddelde leeftijd bedroeg 15,5 jaar. Het hoogste gemeten alcoholpromillage was 3,8. Gemiddeld waren de jongeren 3,3 uur buiten bewustzijn.

In 2007 waren er 226 ziekenhuisopnamen van jongeren onder de 18 jaar i.v.m. een alcoholintoxicatie. In 2017 waren dat er - zoals we zagen - 671. De piek was in 2015. Toen waren er 713 ziekenhuisopname i.v.m. comadrinken door minderjarigen.

In 2018 is de dataverzameling door het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde gestopt en leveren nog maar 12 ziekenhuizen gegevens aan Nico van der Lely. Deze cijfers zijn niet vergelijkbaar met die van 2017 (en eerder) en worden hier dan ook niet vermeld.

Het aantal jongeren met alcoholintoxicatie dat kinderartsen tussen 2007 en 2017 in ziekenhuizen registreerden is beduidend lager dan het aantal jongeren met alcoholintoxicatie op de SEH-afdelingen in die jaren. Dat is omdat niet alle jongeren met een alcoholintoxicatie die op de SEH-afdelingen gezien werden daarna in het ziekenhuis zijn opgenomen en door een kinderarts behandeld hoefden te worden.

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2016 (422 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2017 (478 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2018 (517 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2019 (486 kB)

Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2016 (433 kB)

Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2017 (398 kB)

-

Grafiek en tabel

Grafiek: Jaarlijks aantal SEH-bezoeken n.a.v. alcoholvergiftiging, 2010-2019

Bron: Veiligheid NL

-

Tabel: Ziekenhuisopnames en alcoholvergiftigingen bij jongeren van 12 tot en met 17 jaar, 2007-2017

Bron: Reinier de Graaf, Nationaal Signaleringscentrum Kinderartsen (NSCK), Universiteit Twente

-

8. Alcoholgerelateerde ongevallen en incidenten met jongeren

Alcohol speelde in 2010 een rol in 8,7% van door de politie geregistreerde incidenten met jongeren, zo bleek uit een studie van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP naar de alcoholincidenten in 5 gemeenten in de FoodValley regio. Het betrof onderzoek waarbij incidentgegevens van de politie Gelderland-Midden nader zijn geanalyseerd. In de helft van de incidenten ging het om agressief gedrag. Ruzie en inbraak scoorden ook hoog. De meeste incidenten vonden plaats op zaterdag en tussen 12 uur ’s nachts en 3 uur ’s nachts.

In een in 2018 gehouden enquête onder leden van het Opiniepanel van EenVandaag gaf 72% van 1.000 ondervraagde jongeren en jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar aan regelmatig alcohol te drinken. Van deze groep:
- had 43% blackouts (geheugengaten) gehad;
- was 27% gewond geraakt en
- was 4% bewusteloos geweest.

VeiligheidNL schat dat in 2019 600 jongeren onder de 18 jaar op de Spoedeisende Hulp (SEH) van ziekenhuizen zijn behandeld in verband met alcoholgerelateerde ongevallen en geweld. Verder zijn er 3.800 18-24-jarigen daarvoor behandeld, 8.300 25-54 jarigen en 6.100 55-plussers.

Politie Registratie Onderzoek (372 kB)

Onderzoek Alcohol en Jongeren - 2de versie (3,75 MB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2015 (417 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2016 (422 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2017 (478 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol - 2018 (517 kB)

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol 2019 (486 kB)

-

9. Jongeren in de verslavingszorg

Relatief weinig jongeren/jongvolwassenen komen met een alcoholhulpvraag bij de verslavingszorg. Wel is - gecorrigeerd voor de bevolkingsopbouw - in de periode van 2005 tot en met 2015 het aantal hulpvragers onder de 25 jaar met 65% toegenomen van 20/100.000 naar 33/100.000 leeftijdsgenoten.

Opvallend is dat de hulpvraag van jongeren/jongvolwassenen vanaf 2005 tot en met 2014 is gestegen, maar dat die in 2015 voor het eerst is gedaald. In vergelijking met 2014 waren er in 2015 20% minder jongeren/jongvolwassenen onder de 25 jaar met een alcoholhulpvraag.

Tabel: Aantal alcoholhulpvragers bij de verslavingszorg onder de 25 jaar, 2005-2015

-

Alcoholhulpvraag in Nederland 2005-2014 (3,04 MB)

Kerncijfers Verslavingszorg 2015 (3,04 MB)

-

10. Ouderen in de verslavingszorg

In 2005 is 20% van de cliënten in de verslavingszorg met primaire alcoholproblematiek een 55+-er. Het betrof 5.756 personen. In 2015 is dat 28% (ca. 8.225 personen). Dit geeft aan dat het aandeel ouderen binnen de verslavingszorg groter is geworden.

Gecorrigeerd voor de bevolkingsopbouw is in de periode van 2005 tot en met 2015 het aantal hulpvragers onder 55+-ers gestegen van 136/100.000 naar 158/100.000 leeftijdsgenoten.

Tabel: Aantal alcoholhulpvragers bij de verslavingszorg 55+, 2005-2015

-

Factsheet Alcohol en ouderen 2014 (458 kB)

Alcoholhulpvraag in Nederland 2005-2014 (896 kB)

Kerncijfers verslavingszorg 2015 (3,04 MB)

-

11. Drinkers, overmatige drinkers, ex-drinkers, nooit-drinkers en personen die meer drinken dan het GR-advies

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat in het coronajaar 2020 73,6% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder alcohol gebruikte, waarvan 8,9% overmatig. Dat betekent dus dat 6,6% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder in 2020 kon worden aangeduid als overmatige drinker. Een overmatige drinker is iemand die zelf zegt gemiddeld minstens 14 (bij vrouwen) of 21 (bij mannen) glazen alcoholhoudende drank per week te drinken. 12,7% van de bevolking 12+ is een ex-drinker, 13,7% een nooit-drinker. Een minderheid van de bevolking, 46,6%, houdt zich aan het advies van de Gezondheidsraad. Dat betekent dat 53,4% meer drinkt dan de alcoholrichtlijn van de Gezondheidsraad adviseert.

Tabel: Drinkers, overmatige drinkers, ex-drinkers, nooit-drinkers en personen die meer drinken dan het GR-advies, in 2020

-

Relatie met inkomen en opleiding

Inkomen

Uit onderstaande tabel blijkt:
a. dat naarmate Nederlanders een hoger inkomen hebben de kans groter is dat ze alcohol gebruiken;
b. het percentage personen dat meer drinkt dan de Gezondheidsraad adviseert stijgt naarmate het inkomen toeneemt;
c. onder de Nederlanders met lagere inkomens die wèl drinken, meer overmatige drinkers zijn dan onder de Nederlanders met het meeste inkomen.

Tabel: Drinkers, overmatige drinkers en personen die meer drinken dan het GR-advies, naar inkomensgroep in 2020

-

Dit fenomeen verklaart mogelijk wat in de wetenschap de ‘alcohol harm paradox’ wordt genoemd. Dit is het gegeven dat in de hoogste SES-groep weliswaar een hoger percentage alcoholgebruikers zijn, maar de lage SES-groepen meer getroffen wordt door alcoholgerelateerde schade.

Opleidingsniveau

Er zijn ook cijfers van het CBS beschikbaar over overmatig alcoholgebruik naar opleidingsniveau. Uit die cijfers (zie onderstaande tabel) zijn precies dezelfde conclusies te trekken als we hierboven zagen, namelijk:
a. naarmate Nederlanders een hogere opleiding hebben, de kans groter is dat ze alcohol gebruiken;
b. het percentage personen dat meer drinkt dan de Gezondheidsraad adviseert, neemt toe naarmate de opleiding hoger is;
c. onder de Nederlanders met de laagste opleiding die wèl drinken, de meeste overmatige drinkers zijn.

Dit is niet erg verwonderlijk. Er is immers in Nederland een duidelijke relatie tussen opleidingsniveau en hoogte van het inkomen.

Tabel: Drinkers, overmatige drinkers en personen die meer drinken dan het GR-advies, naar opleidingsniveau in 2020

-

Bron: cbs.nl.

-

12. Nederlanders 19+ die meer drinken dan het GR-advies, per GGD-regio en per gemeente

Uit cijfers van de Gezondheidsmonitor 2016 van de GGD-en, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) per GGD-regio blijkt dat het percentage Nederlanders van 19+ dat méér drinkt dan het advies van de Gezondheidsraad het hoogst is in de regio’s Brabant-Zuidoost (65,1%) en Hollands-Noorden (65%) en het kleinst in Flevoland (51,8%).
Kijken we naar het percentage 19+ers dat méér drinkt dan de Gezondheidsraad adviseert in alle Nederlandse gemeenten, dan zien we dat dat het hoogste is in Koggenland (76% drinkt méér), Eersel (74%) en Oost-Gelre (ook 74%). Het laagste is het in Reimerswaal (45%), Aalburg (44%) en Urk (42%).

Tabel: Percentage Nederlanders 19+ dat méér drinkt dan het GR-advies, per GGD-regio

-

Bevolking 19+ die drinkt boven de richtlijn per gemeente, alfabetisch (213 kB)

-

Bron: volksgezondheidenzorg.info.

-

13. Nederlanders met alcoholstoornissen / problematisch gebruik / riskant gebruik

In de vorige twee paragrafen zijn onder meer cijfers opgenomen over het aantal overmatige drinkers en het aantal drinkers dat méér drinkt dan de Gezondheidsraad adviseert. De indeling van die drinkers is uitsluitend op basis van de hoeveelheid glazen alcohol die zij (zeggen te) drinken. Er worden in de literatuur ook indelingen gebruikt gebaseerd op het drinkgedrag of op basis van de problemen die een drinker ondervindt (of zegt te ondervinden) als gevolg van zijn of haar alcoholgebruik. In deze paragraaf gaan we in op drie Nederlandse studies naar het voorkomen van alcoholstoornissen, van problematisch gebruik en van riskant gebruik.

NEMESIS-studie

Uit de NEMESIS-2 studie onder 6.646 Nederlanders van 18 t/m 64 jaar naar psychische gezondheid, zoals het vóórkomen van alcoholstoornissen, blijkt dat 14,3% van de Nederlanders ooit in het leven alcohol misbruikt en dat 2,0% van de Nederlanders ooit in het leven alcoholafhankelijk is.

De NEMESIS-2 studie gebruikte de definities 'alcoholmisbruik' en 'alcoholafhankelijkheid' die destijds voorkwamen in de DSM-IV, het handboek van psychiaters. Inmiddels is er een DSM-5, waarin sprake is van 'stoornis in het alcoholgebruik' met de onderverdeling: mild, gematigd en ernstig.

Er was in de DSM-IV sprake van alcoholmisbruik als iemand een patroon van onaangepast alcoholgebruik had blijkend uit minstens één van de volgende vier criteria:
• De persoon gebruikt herhaaldelijk alcohol met als gevolg dat het niet meer lukt om in belangrijke mate te voldoen aan verplichtingen op het werk, school of thuis.
• Men drinkt herhaaldelijk in situaties waarin dit fysiek gevaarlijk is (bijvoorbeeld autorijden onder invloed).
• In samenhang met het gebruik van alcohol is men in aanraking gekomen met justitie.
• De persoon gebruikt bij voortduring alcohol hoewel dit een sociaal, beroepsmatig, psychisch of lichamelijk probleem in stand houdt.

Volgens DSM-IV was van alcoholafhankelijkheid sprake als de persoon minstens aan drie van de volgende criteria voldoet:
• Men drinkt vaak grotere hoeveelheden of langer dan men van plan was.
• Men wil beslist minderen of stoppen met drinken of heeft zonder succes geprobeerd dit te doen.
• Er wordt veel tijd gestoken in het verkrijgen van alcoholhoudende drank en in de consumptie ervan. Ook kan veel tijd nodig zijn om van de naweeën van gebruik te bekomen.
• Iemand heeft een sterke gewenning of tolerantie. Drinken van dezelfde hoeveelheid heeft minder effect dan eerder. Of: de persoon moet meer drinken om dronken te worden of een ander gewenst effect te bereiken.
• Bij stopzetting of onderbreking van drinken is er sprake van ontwenningsverschijnselen, ook wel onthoudingsverschijnselen genoemd, zoals een kater. Het drinken heeft vaak tot doel om onthoudingsverschijnselen te verlichten of te voorkómen.
• De persoon offert vanwege het drinken sociale en beroepsmatige activiteiten en (andere) besteding van vrije tijd op.
• Iemand gaat door met drinken al kent men de nadelen daarvan voor het functioneren of de gezondheid.

De 11 verslavingscriteria van DSM-5 zijn:
1. Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was.
2. Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen.
3. Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd.
4. Een sterk verlangen om te gebruiken.
5. Voortdurend gebruik, wetende dat het lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert.
6. Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen, oftewel tolerantie.
7. Door gebruik tekortschieten op het werk, op school of thuis.
8. Blijven gebruiken ondanks het feit dat het problemen meebrengt op het relationele vlak.
9. Door gebruik opgeven van hobby’s, sociale activiteiten of werk.
10. Voortdurend gebruik, zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt.
11. Optreden van onthoudingsverschijnselen.

Wanneer aan twee of drie van bovenstaande criteria wordt voldaan, is sprake van een milde stoornis, bij vier of vijf criteria is sprake van een gematigde stoornis. Bij zes of meer symptomen is sprake van een ernstige stoornis in het gebruik van middelen. Onbekend is hoeveel Nederlanders aan een ‘stoornis in het alcoholgebruik' leiden. Mogelijk geeft te zijner tijd NEMESIS-3 duidelijkheid.

Tabel: Nederlanders met alcoholstoornissen, DSM-IV

-

NEMESIS-2 (2,26 MB)

-

Global Drug Survey 2017

Uit de Global Drug Survey 2017, een groot internationaal onderzoek naar onder meer problematisch veel drinken, blijkt dat de Nederlandse deelnemers in de Europese top drie staan.

Zo'n 3.250 Nederlanders vulden de vragenlijst in. Het betreft geen representatieve steekproef. Het ging om 41,3% vrouwen en 58,7% mannen. De gemiddelde leeftijd van de respondenten was 23,5 jaar.

Problematisch drinken hield in dit onderzoek in dat de deelnemers een totale AUDIT-score hadden die 16 punten of hoger is. Het gaat om zaken als relatief vaak spoedeisende hulp nodig hebben, niet meer herinneren wat er is gebeurd (blackout hebben) en last hebben van schuldgevoelens en spijt achteraf. Onder de Nederlandse deelnemers bleek 40,9% van de mannen en 27,9% van de vrouwen problematisch te drinken. Het betreft vooral jonge mannen.

-

Tabel: Problematisch alcoholgebruik mannen en vrouwen onder de 25 jaar en mannen en vrouwen van 25 jaar en ouder 2017 - in % N.B. Géén representatieve steekproef.

-

Global Drug Survey 2017 - Netherlands Report (13,2 MB)

-

Riskant gebruik

In november 2018 heeft het Trimbos-instituut een nieuw begrip geïntroduceerd: riskant alcoholgebruik. Riskant alcoholgebruik is - net als problematisch gebruik in de hiervoor genoemde Global Drug Survey - gekoppeld aan een bepaalde AUDIT-score, namelijk 8 punten of hoger. Het gaat niet primair om de hoeveelheid alcohol die gedronken wordt, maar men kijkt of de persoon in kwestie door zijn drinkgedrag problemen rapporteert, bijvoorbeeld verplichtingen niet na kunnen komen, spijt hebben van het alcoholgebruik of van anderen het advies krijgen om minder te drinken.

De nieuwe gegevens over riskant gebruik zijn door het Trimbos-instituut, het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verzameld in 2016 als onderdeel van de Leefstijl Monitor A. Een representatieve steekproef van 10.236 volwassenen heeft deelgenomen aan het onderzoek. Eruit blijkt dat in 2016 16,8% van de drinkers (=laatste jaar gedronken) van 18 jaar en ouder een riskante alcoholgebruiker is op basis van zijn/haar AUDIT-score. Dit betreft meer mannen (24,1%) dan vrouwen (8,7%). Dit komt overeen met 1.790.000 riskante gebruikers, oftewel 13,5% van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder.

- Riskant alcoholgebruik komt het meest voor in de leeftijdscategorie 18-29 jaar en neemt vanaf 30 jaar duidelijk af met de leeftijd.
- Alcoholgebruikers met een hoog opleidingsniveau zijn vaker een riskante drinker dan degenen met een laag opleidingsniveau.
- Drinkers met een Nederlandse achtergrond zijn vaker een riskante drinker dan degenen met een (niet)-westerse migratieachtergrond.
- Zoals verwacht, drinken riskante gebruikers vergeleken met niet-riskante gebruikers vaker, zijn ze vaker dronken en drinken ze gemiddeld meer glazen alcohol per dag.
- Riskante gebruikers ervaren vergeleken met niet-riskante gebruikers beduidend vaker alcohol gerelateerde problemen, zoals geheugenverlies, agressie, vandalisme of een ongeval (27,9% versus 1,6%).
- Ook zijn riskante alcoholgebruikers vaker in contact geweest met de politie door hun alcoholgebruik, hebben zijn vaker met meer dan 2 glazen alcohol op achter het stuur gezeten en vaker medische hulp gehad vanwege alcohol gerelateerde problemen.
- Tenslotte is het verzuim in het laatste jaar vanwege alcoholgebruik of een kater onder riskante alcoholgebruikers hoger (12,7%) dan onder niet-riskante alcoholgebruikers (0,9%).

Factsheet riskant alcoholgebruik in Nederland (2,48 MB)

-

14. Alcoholgebruik zwangere vrouwen

Het percentage vrouwen dat alcohol gebruikt tijdens de zwangerschap lijkt de afgelopen decennia aanzienlijk gedaald. Toen in 2005 de Gezondheidsraad haar advies over "Risico's van alcoholgebruik bij conceptie, zwangerschap en borstvoeding" opstelde werd nog geschat dat 35% tot 50% van de vrouwen tijdens de zwangerschap alcohol gebruikte. Latere schattingen spraken van 22,4% in 2007 en 19,2% in 2010.

Begin 2016 is de factsheet ‘Alcoholgebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding’ verschenen. Het is een uitgave van TNO, opgesteld in opdracht van het Trimbos-instituut en met financiering van het ministerie van VWS. Daarin wordt het percentage vrouwen dat in 2015 drinkt tijdens de zwangerschap geschat op 8,9%.

Tabel: Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap (2007-2015)

-

Het Trimbos-instituut maakt sinds 2016 in de Monitor middelengebruik en zwangerschap onderscheid tussen alcohol drinken vóór de constatering van de zwangerschap en tijdens de rest van de zwangerschap. Uit hun onderzoek bleek dat in 2016 44,2% van de moeders dronk voor ze wisten zwanger te zijn en 4,7% daarna (en dan nog meestal kleine slokjes). In 2018 waren die cijfers 44,2% en 4,2%.

Tabel: Alcoholgebruik in de 4 weken vóór de constatering van de zwangerschap naar enkele demografische kenmerken, in % (2016-2018)

-

Uit eveneens in 2018 gehouden onderzoek in het kader van het tv-programma 'Hoe Nederland Bevalt' blijkt dat 44% van de vrouwen die zwanger proberen te worden helemaal niet drinkt. 56% drinkt wel. Van de zwangere vrouwen drinkt 88% niet en 12% dus wel. Veel hogere cijfers dus dan uit het onderzoek van het Trimbos-instituut naar voren komen. Helaas is geen uitgebreid onderzoeksrapport beschikbaar.

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap en borstvoeding (221 kB)

Factsheet Monitor zwangerschap en middelengebruik 2016 (2,38 MB)

Factsheet Monitor middelengebruik en zwangerschap 2018 (485 kB)

-

-

15. Alcoholgerelateerde sterfte

In Nederland waren in 2019 naar schatting 8.339 sterfgevallen mede toe te schrijven aan het gebruik van alcohol. Dat blijkt uit een risicoanalyse in het kader van de Global Burden of Disease Study 2019 (GBD) door het Institute for Health Metrics and Evaluation van de Universiteit van Washington. De resultaten zijn in oktober 2020 gepubliceerd in een bijlage bij een artikel in het gerenommeerde tijdschrift The Lancet.

De onderzoekers hebben ook berekend hoeveel sterfte is vermeden als gevolg van alcoholgebruik. Zeer matig gebruik heeft volgens sommige studies bij bepaalde bevolkingsgroepen een licht beschermend effect op het krijgen van bepaalde ziekten en voorkomt dus sterfte. De vermeden sterfte door alcoholgebruik betrof in Nederland in 2019 volgens de GBD-onderzoekers 672 gevallen van coronaire hartziekten en 100 gevallen van diabetes.

Alcoholgebruik was dus een factor in 8.339 sterfgevallen, maar vermeed er tegelijkertijd 772. De geschatte "netto-sterfte" was in Nederland in 2019 dus 7.567.

Het Nederlandse RIVM schatte het aantal alcoholdoden in Nederland in 2017 beduidend lager, namelijk ruim 1.900. De WHO noemde vrij recent het getal van 5.300 doden. De verschillen tussen de diverse schattingen zijn dus fors. STAP is dan ook van oordeel dat een nieuwe poging moet worden gedaan om op basis van alle beschikbare wetenschappelijke bronnen zorgvuldig na te gaan welke cijfers het meest realistisch zijn.

Tabel: Schatting alcohol als risicofactor om te overlijden, Nederland 2019

-

Global Burden of 87 risk factors - supplement 2b (140 MB)

-

16. Alcoholaccijnzen

Bij bier bepaalt niet het alcoholpercentage het tarief, maar het extractgehalte van het bier. Het extractgehalte wordt uitgedrukt in graden Plato (°P). Hiermee wordt het gehalte van opgeloste stoffen die in het stamwort van het bier zitten bedoeld, plus het gehalte van de stoffen die na de gisting aan het bier zijn toegevoegd.
- Bij wijn waren er verschillende accijnstarieven voor mousserende wijn (als champagne en prosecco) en niet-mousserende wijn (ook wel stille wijn genoemd). Dat onderscheid is in 2017 komen te vervallen. Zowel bij mousserende als bij stille wijnen bepaalt het alcoholgehalte van de betreffende wijn de uiteindelijke accijnsafdracht. Verder is er een speciale accijns voor tussenproducten zoals port, sherry en vermout.
- Bij gedistilleerde dranken wordt de accijns geheven als een vast bedrag per hectoliter pure alcohol.
Over de accijns wordt BTW geheven en wel het hoogste tarief van 21%.

Meer informatie over alcoholaccijns is te vinden op de themapagina Nationaal beleid. Een overzicht van accijnstarieven in de EU-lidstaten is te vinden op de themapagina Europees beleid.

Zowel het Ministerie van Financiën als het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceren gegevens over accijnsopbrengsten. Het Ministerie van Financiën registreert de kasontvangsten, de cijfers van het CBS betreffen de ontvangsten op transactiebasis, dat wil zeggen op het moment waarop de activiteit plaatsvindt die tot de belastingschuld leidt. Hieronder zijn de CBS cijfers opgenomen.

Accijnstarieven vanaf 2012 (63,6 kB)

Accijnsopbrengsten 2000-2020 volgens CBS (45,5 kB)

-

-

17. Rijden onder invloed

Het aantal door de politie geregistreerde gevallen van rijden onder invloed nam tussen 2007 en 2017 opvallend af. In 2007 ging het om 61.003 geregistreerde gevallen van rijden onder invloed, in 2017 waren dat er nog maar 25.775. Maar sinds 2018 stijgt het aantal weer en zelfs heel stevig. In 2019 ging het al weer om 32.830 gevallen. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. Vermoedelijk is de oorzaak dat het vanaf 1 juli 2017 voor de politie mogelijk is om naast de handhaving met voorlopige selectiemiddelen op alcoholgebruik in het verkeer ook met andere voorlopige selectiemiddelen, zoals de speekseltester en het onderzoek van de psychomotorische en oog- en spraakfuncties, op rijden onder invloed te controleren.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat laat eens in de paar jaar onderzoek doen naar het percentage automobilisten dat in weekendnachten met alcohol op achter het stuur kruipt. Hieruit blijkt ook dat het percentage rijders met een bloedalcoholgehalte (BAG) van 0,5 promille of meer tijdens weekendnachten, de afgelopen decennia flink is afgenomen. Sinds 2002 is dat percentage gedaald van 4,0% naar 1,4%. Helaas zijn er nog geen cijfers beschikbaar voor de jaren 2018 en 2019.

Er zijn ook andere cijfers over het percentage Nederlandse automobilisten dat onder invloed rijdt. Die cijfers zijn afkomstig van verkeersinstituut Vias. Uit hun ESRA-2019 studie (E-Survey of Road users' Attitudes) onder bestuurders uit 32 landen, bleek dat 9% van de automobilisten uit Nederland aangaven de afgelopen maand gereden te hebben met een te hoge BAG-waarde. Het is niet duidelijk of dit cijfer representatief is. Bovendien gaat het om zelfrapportage.

Ook de precieze aantallen doden en gewonden door alcoholongevallen zijn niet bekend. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) heeft daarom het aandeel verkeersdoden als gevolg van alcohol geschat op basis van de aandelen bestuurders met een BAG boven de limiet in weekendnachten en op basis van de risicocijfers per BAG-klasse.
De uitkomst is dat in 2015 naar schatting 12%-23% van de verkeersdoden in Nederland het gevolg is van alcohol, ofwel 75-140 verkeersdoden. Het aantal ernstig gewonde verkeersslachtoffers a.g.v. alcohol in dat jaar wordt op 2.556-4.899 geschat. Zie de tabel op het einde van deze paragraaf.

Rijden onder invloed 2002-2013 (305 kB)

Rijden onder invloed in Nederland 2002-2017 (718 kB)

Rijden onder invloed in Nederland 2006-2019 (596 kB)

Houwing - Schatting van het aandeel verkeersdoden als gevolg van rijden onder invloed van alcohol (247 kB)

Houwing - Het werkelijk aandeel verkeersdoden als gevolg van alcohol (1,01 MB)

ESRA 2019 (208 kB)

-

Tabel: Door de politie geregistreerde gevallen van rijden onder invloed 2002-2019

* Cijfers vanaf 2010 afgerond. Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek.

-

Tabel: Bestuurders met bloedalcoholgehalte van 0,5 promille of hoger gedurende weekendnachten 2002-2019 (indien beschikbaar is het cijfer van de nieuwe weging gebruikt)

-

Tabel: Schatting verkeersslachtoffers a.g.v. alcohol 1999-2015
(cijfers vooral o.b.v. studies van Houwing e.a.)

-

18. Alcoholverstrekking jongeren

Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP en de Universiteit van Twente hebben eind 2015 een analyse gemaakt van alle lokale en regionale onderzoeken die zij hebben uitgevoerd in 2013, 2014 en 2015. In totaal hebben deze instituten in die jaren 5.886 aankooppogingen door mysteryshoppers onder de leeftijdsgrens laten doen. Later zijn ook alle 2.118 mysteryshop-aankopen in 2017 geanalyseerd.

Uit deze analyses bleek dat de naleving van de leeftijdsgrens de laatste jaren beduidend is gestegen en in 2017 42,3% bedroeg. Maar dat nalevingscijfer van 42,3% betekent ook dat 6 op de 10 jongeren in Nederland in 2017 nog steeds probleemloos alcohol konden kopen.

Tabel: Percentage bedrijven dat de leeftijdsgrens juist naleeft per verstrekkingskanaal, 2013, 2014, 2015 en 2017

-

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft sinds 2011 zes maal landelijk mysteryshop onderzoek laten uitvoeren, waarbij jongeren van 15 jaar (2011/2013) en 17 jaar (2015/2016/2018/2020) aankooppogingen deden.

In de onderzoeken van 2015 en 2016 werd gebruik gemaakt van een andere indeling van de bezochte categorieën alcoholverstrekkers dan in 2018 en 2020. Die laatste onderzoeken waren gedetailleerder. Hierdoor kunnen de nalevingscijfers van 2015 en 2016 niet een-op-een vergeleken worden met de nalevingscijfers van 2018 en 2020. In onderstaande tabel wijken de categorieën alcoholverstrekkers enigzins af van die in de onderzoeksrapporten.

Uit de tabel blijkt dat in 2015 het gewogen gemiddelde nalevingspercentage (excl. thuisbezorgkanalen) 21,5% was, in 2016 35,8%, in 2018 35,3% en in 2020 38,0%.

Tabel: Percentage bedrijven dat de leeftijdsgrens correct naleeft per verstrekkingskanaal, 2015, 2016, 2018 en 2020

-

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft ook laten kijken naar de kans dat jongeren van 15 jaar alcohol kunnen kopen, vóór de leeftijdsgrensverhoging per 1 januari 2014 en erna. Doel was om te kijken of die leeftijdsgrensverhoging effect heeft gehad op de kans dat een 15-jarige alcohol kan kopen. Uit de cijfers blijkt dat het voor jongeren van 15 jaar in 2016 moeilijker was om aan alcohol te komen dan vóór 2014.

Tabel: Gemiddelde naleving bij aankooppogingen van 15-jarige mystery-shoppers 2011-2016

VWS heeft ook onderzoek laten doen naar de naleving van de leeftijdsgrenzen bij diverse takken van sport.

Tabel: Percentage sportkantines dat de leeftijdsgrens juist naleeft, per sport, 2017

-

Factsheet De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door supermarkten, slijterijen, horecagelegenheden, cafetaria’s en sportkantines in 2013, 2014 en 2015 (578 kB)

Factheet De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door verkopers in horecagelegenheden, supermarkten, slijterijen, cafetaria's en sportkantines in 2017 (635 kB)

Alcoholverkoop aan jongeren 2011 (666 kB)

Alcoholverkoop aan jongeren 2013 (950 kB)

Alcohol- en tabaksverkoop aan jongeren 2015 (586 kB)

Alcohol en tabaksverkoop aan jongeren 2016 (780 kB)

Landelijk onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens in 2018 (2,19 MB)

Landelijk onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens in 2020 (1,19 MB)

Het effect van de verhoging van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar (295 kB)

Naleving leeftijdsgrens alcohol in sportkantines (327 kB)

-

19. Sancties wegens overtreding drankwetgeving en verbod op openbare dronkenschap

Indien een verstrekker zich niet aan de drankwetgeving houdt, kan een gemeente gebruik maken van verschillende wettelijke instrumenten. Het gaat hierbij onder meer om het opleggen van een bestuurlijke boete, het geven van een bestuurlijke waarschuwing, het intrekken of schorsen van een vergunning, het opleggen van een last onder dwangsom en het tijdelijk stilleggen van de verstrekking bij recidive (three strikes out). Jongeren die zich niet aan de Alcoholwet houden (door alcohol aanwezig te hebben op een voor het publiek toegankelijke plaats) kunnen een boete krijgen, een Halt-straf of een waarschuwing. Volwassenen die alcohol wederverstrekken aan minderjarigen kunnen sinds 1 juli 2021 ook een boete krijgen.

In het Wetboek van Strafrecht staat in artikel 453 een verbod op het kennelijk dronken zijn op de openbare weg (inclusief parken). Artikel 426 stelt riskant gedrag in staat van dronkenschap strafbaar. Op overtreding van artikel 453 staat een boete van €100, op overtreding van artikel 426 een van €400. Het aantal boetes voor overtreding van beide wetsartikelen rond openbare dronkenschap neemt de laatste jaren af.

Tabel: Sancties opgelegd aan ondernemers wegens overtreding drankwetgeving, 2013 - 2015

-

Tabel: Sancties opgelegd aan jongeren wegens overtreding artikel 45 Drank- en Horecawet/Alcoholwet, 2014 - 2018

-

Tabel: Boetes voor openbare dronkenschap, 2013-2018

-

Zicht op toezicht (872 kB)

cjib.nl.

Boetes voor openbare dronkenschap

20. Maatschappelijke en private kosten en baten

In 2013 kostte alcoholgebruik de Nederlandse samenleving netto 2,3 tot 4,2 miljard euro. Dat blijkt uit een recent herziene kosten-batenanalyse van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en drie andere onderzoeksinstituten. Als ook de private kosten worden meegenomen in de berekening, zoals de kosten van voortijdige sterfte en verlies aan kwaliteit van leven, dan waren de nettokosten in 2013 4,2 tot 6,1 miljard.

Productiviteitsverlies en de inzet van politie en justitie zijn de grootste kostenposten. De inkomsten uit accijnzen en niet uitgekeerde pensioenen zijn grote posten aan de baten-kant.

Tabel: Maatschappelijke en private kosten en baten van alcoholgebruik in Nederland in 2013 (in euro's)

-

Maatschappelijk kosten baten analyse RIVM (herziene versie) (2,34 MB)

21. Nederland in vergelijking met andere EU-landen

N.B. Onderstaande tabellen hebben betrekking op alle lidstaten van de EU tot 1 februari 2020, dus inclusief het Verenigd Koninkrijk!

Tabel: Leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - januari 2018

Uit bovenstaande tabel blijkt dat alle landen in de Europese Unie alcoholleeftijdsgrenzen kennen. De meest voorkomende grens is 18 jaar, zowel voor winkelverkoop als voor horeca. Slechts 7 landen kennen een grens lager dan 18 jaar voor zwak-alcoholhoudende drank; 4 landen kennen een lagere grens dan 18 jaar voor sterke drank. De tabel geeft de leeftijdsgrenzen zoals die gelden vanaf 1 januari 2018. Zoals bekend heeft het Verenigd Koninkrijk de EU inmiddels verlaten.

Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - januari 2018 (188 kB)

Status report on alcohol and health in 35 European countries 2013 (7,43 MB)

-

Tabel: Overzicht geregistreerde consumptie per hoofd 15+ in EU-lidstaten in 1970, 2000, 2014 en 2018

-

Uit bovenstaande WHO-cijfers blijkt dat Griekenland, Italië, Malta en Zweden de landen zijn waar per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder het minste alcohol wordt gedronken. In Bulgarije, Frankrijk, Letland, Litouwen, Oostenrijk en Tjechië wordt het meeste per 15+-er gedronken.
De tabel betreft het geregistreerde alcoholgebruik in liters pure alcohol.

Overzicht geregistreerde alcoholconsumptie per hoofd 15+ in EU-lidstaten (127 kB)

-

Tabel: Percentage van de bevolking in EU-lidstaten dat bingedrinkt (2016)

-

Uit bovenstaande tabel blijkt dat het percentage bingedrinkers in de verschillende EU-lidstaten sterk uiteenloopt. Het hoogste percentage 15+-ers dat bingedrinkt was in 2016 te vinden in Litouwen, het laagste in Malta. In alle landen is het percentage bingedrinkers onder 15 tot en met 19-jarigen hoger dan onder alle inwoners van 15 jaar en ouder.

In Nederland is er sprake van bingedrinken bij ruim een kwart van de bevolking van 15 jaar en ouder. Bij jongeren van 15-19 is dat 30%. Kijk je alleen naar de drinkers dan zie je dat een kleine 40% van de alcoholgebruikers bingedrinkt. Bij jongeren is dat de helft.

Tabel: Overzicht accijnstarieven in EU-lidstaten in euro's per hectoliter bier, wijn en gedistilleerd (consumptiesterkte) (meest gangbare tarief) per 1 januari 2019

-

Grafiek: Accijnstarieven in EU-lidstaten in euro's per hectoliter bier, wijn en gedistilleerd (consumptiesterkte) (meest gangbare tarief) per 1 januari 2019

-

Uit bovenstaande tabel en grafiek blijkt dat alle landen in de Europese Unie accijns heffen op gedistilleerde dranken en op bier (overigens ook op tussenproducten). Bijna de helft van de EU-landen heft ook accijns op (mousserende) wijn.

Excise duties alcoholic beverages 1 Jan 2019 (1,18 MB)

-

Tabel: Overzicht maximaal toegestane bloedalcoholgehaltes in het verkeer in EU-lidstaten (in ‰)

Uit bovenstaande tabel blijkt dat in 2019 slechts zeven van de 28 EU-landen een standaard bloedalcoholgehalte van 0,2‰ of lager hadden. 19 lidstaten hadden een limiet van 0,5‰, terwijl Litouwen 0,4‰ had. Malta en het Verenigd Koninkrijk (dat de EU inmiddels heeft verlaten) hadden de hoogste limiet van 0,8‰, hoewel er in Schotland een ondergrens van 0,5‰ is vastgesteld. Veel landen hebben ook ondergrenzen voor professionele en/of beginnende bestuurders vastgesteld.

Recent nieuws

Stuntverbod leidde tot hamsteren alcoholhoudende dranken (13 juli 2021)
Wereldwijd meer dan 1 op de 25 kankergevallen alcoholgerelateerd (13 juli 2021)
37,2% coronabesmettingen opgelopen in horeca (13 juli 2021)
Veel minder leeftijdscontroles in supermarkten (12 juli 2021)
Weer jongeren met alcoholvergiftiging (6 juli 2021)
Lagere accijnsopbrengsten alcoholhoudende dranken 2021 Q 1 (24 juni 2021)
Meer horeca, maar minder cafés (24 juni 2021)
Omstreden landbouwgif gevonden in wijn van Nederlandse supermarkten (22 juni 2021)
Utrechtse bezorgdiensten controleren niet op alcoholleeftijd (19 juni 2021)
30% verkrachte studentes slachtoffer na alcohol- of drugsgebruik (9 juni 2021)
Meer horecazaken dan vóór de coronacrisis (8 juni 2021)
Nederlander koopt meer en duurdere rosé, vaker in supermarkt (29 mei 2021)
Bols verkoopt veel minder jenever en lijst verlies (27 mei 2021)
Studenten EUR drinken vaker thuis, maar wel wat minder dan voorheen (27 mei 2021)
PERSBERICHT: WHO: burgers hebben recht op eerlijke informatie over alcohol en kanker (27 mei 2021)
Wereldwijde enquête: in 2020 daling alcoholconsumptie (25 mei 2021)
5,3% vrouwen drinkt tijdens vroege zwangerschap (24 mei 2021)
Bier ruim 6% duurder in één jaar (22 mei 2021)
Wildplasboetes gehalveerd na sluiting horeca (20 mei 2021)
Nieuw OECD rapport adviseert overheden: pak schadelijk alcoholgebruik aan! (19 mei 2021)
Meer dan 220 biertjes per man om belastingschuld horeca weg te drinken (18 mei 2021)
Alcoholintoxicaties bij jongeren vooral 's nachts (3 mei 2021)
Heineken-cijfers eerste kwartaal '21 hoger dan verwacht (23 april 2021)
Ruim kwart bevolking heeft alcoholgebruik geminderd sinds corona (22 april 2021)
Nederland telt inmiddels 983 bierbrouwerijen (20 april 2021)
Twentse jeugd drinkt sinds coronacrisis weer meer (14 april 2021)
Driekwart Telegraaflezers tegen beperken alcoholverkoop tot slijterij (9 april 2021)
Onderzoek alcoholafhankelijkheid sportkantines en sportevenementen (7 april 2021)
Een op de vijf online bestelde dranken komt uit het buitenland (7 april 2021)
Meer dranken alleen verkrijgbaar bij de slijter heeft positief effect en is een optie met redelijk draagvlak (7 april 2021)
Bij prijsacties neemt consumptie tot 50% toe (7 april 2021)
RIVM inventariseert mogelijke vervolgstappen richting de ambities voor 2040 (6 april 2021)
WODC-rapport: Recidive na het CBR-onderzoek Alcohol (2 april 2021)
Rijden onder invloed neemt toe in vrijwel elke regio (2 april 2021)
Accijnsopbrengst alcoholhoudende dranken in 2020 4% lager (26 maart 2021)
Minder vergiftigingen onder minderjarigen door coronamaatregelen (20 maart 2021)
Minder alcoholgebruikers, maar meer zwaar drinkende jonge drinkers (11 maart 2021)
Onder uitgaanspubliek minder middelengebruik tijdens eerste lockdown (9 maart 2021)
Minder alcohol- en drugsritten in Amsterdam (4 maart 2021)
Merendeel Nederlanders vindt dat terrassen open kunnen (4 maart 2021)
Radboud-onderzoek ziet minder middelengebruik studenten (3 maart 2021)
Studenten gebruiken uit verveling meer alcohol en drugs (3 maart 2021)
CBS: sterkste krimp horecaomzet ooit (1 maart 2021)
AB InBev verkocht in 2020 5,7% minder bier (25 februari 2021)
Bijna 6.000 deelnemers aan nieuwe IkPas-actie (17 februari 2021)
9% werknemers meldt zich weleens ziek bij kater (16 februari 2021)
In 2020 weer meer overlast door alcohol en drugs (15 februari 2020)
Mislopen carnavalsomzet kost bierbrouwers miljoenen euros (12 februari 2021)
Een op de vijf Gelderse jongeren drinkt meer alcohol tijdens lockdown (12 februari 2021)
Heineken verkocht minder bier en gaat nu kosten besparen (10 februari 2021)
Bierprijs horeca: liter en fust Bavaria per 1 april 2021 duurder (4 februari 2021)
Omzet slijters in januari niet gedaald (1 februari 2021)
Kopen van tabak en alcohol nog vaak mogelijk voor jongeren (27 januari 2021)
Fors minder bier verkocht in 2020 (22 januari 2021)
Nieuwe coronacijfers: 23% drinkt minder, 13% drinkt méér (18 januari 2021)
Supermarkten en slijterijen Gooise Meren leven Drank- en Horecawet slecht na (12 januari 2021)
Bieromzet in supermarkt plust ruim 10% (8 januari 2021)